Ze werd als baby'tje meegenomen uit West-Afrika en leefde haar hele leven bij een gezin in Portugal. Ze keek tv, poetste haar tanden en sliep bij de dochter in bed. Als een 'echt' kind. Maar Marria is geen kind, ze is een chimpansee. Vorig weekend werd ze na dertien jaar gered door Stichting AAP.

Inmiddels zit Marria in quarantaine in Almere, waar ze het zwaar heeft. Ze moet wennen aan haar nieuwe omgeving en moet verplicht in quarantaine voordat ze mag resocialiseren in een groep met andere apen. Dan kan Marria eindelijk een leven gaan leven zoals dat voor haar bedoeld is. Het leven van een aap, en niet dat van een mens.

Want zo is Marria haar hele leven behandeld: als een mens. ,,En dat vergeet ze niet zomaar", vertelt David van Gennep, bioloog en directeur van Stichting Aap. Gelukkig zit Marria nog in de bloei van haar leven. Ze kan veertig of vijftig jaar worden. ,,Straks wordt ze gekoppeld aan een buddy, een maatje waar ze van kan leren. We kijken nu naar welke chimpansee het beste bij haar past. Ik verwacht dat ze nog een lange weg heeft te gaan. Ze vertoont zeer afwijkend gedrag. Maar met de juiste aanpak komt ze er weer bovenop."

De situatie van Maria bij het Portugese gezin is langzaam geëscaleerd. Op een gegeven moment liep het echt uit de hand. ,,Ze merkten in het gezin ook wel dat het fout ging. Daarnaast was de man des huizes in het buitenland, waardoor het gezag in de groep even weg was. De chimpansee probeerde toen leider van de groep te worden. Met de nodige gevolgen. Het was ook daarom dat de aap al even in de garage zat. De situatie werd onhandelbaar."

Marria mag dan wel geen mens zijn, het betekent niet dat zij zich niet is gaan hechten aan haar surrogaatfamilie. Kan er bij apen dan ook sprake zijn van heimwee? ,,Ja", vertelt Van Gennep. Er is zéker sprake van heimwee. Dat is niet uit te sluiten. Het dier mist haar familie. In dit soort zaken zijn er enkel verliezers. Haar oude eigenaar zit in de put, want die mist haar 'kleinkind'. Maar het dier zit ook in de put, want dat mist haar familie en haar omgeving. We kunnen dat niet voorkomen.”

Dat het dier het moeilijk heeft met de veranderingen in haar leven, blijkt ook uit het gedrag dat ze de afgelopen dagen heeft vertoond. ,,Ze is behoorlijk aangeslagen. Ze loopt door de quarantaine als een zielig hoopje ellende. Je kan zien dat ze het zwaar heeft. En dat is moeilijk om naar te kijken."

Bij stichting AAP wordt dan ook geprobeerd om het dier zoveel mogelijk op haar gemak te laten voelen. ,,Gisteren gaf een van de verzorgers haar water via de zogeheten 'drinknippels. Normaal zou een chimpansee dan gaan drinken, maar Marria ging haar handen wassen. Je ziet dat ze een heel ander leven gewend is. Ze legt bijvoorbeeld ook een handdoekje klaar als ze gaat zitten."

Normaal is er bij stichting AAP niet een 'hands on' beleid, maar in het geval van Marria is er meer contact. ,,Gisteren is er veel met haar gespeeld, en de verzorgers konden ook over haar rug krabben. Dat vond ze echt heerlijk. Ze zoekt ook zelf contact met de verzorgers, bijvoorbeeld door met een handschoen te spelen", vertelt een woordvoerder van Stichting AAP. ,,Ze eet ook goed, ze heeft in Portugal niet slecht te eten gekregen. Groente en fruit gaan er bij haar prima in. Maar van apenbrokken hoeft ze nog even niks te hebben."

Om te bereiken dat ze zich wat meer thuis gaat voelen, heeft Marria onder meer haar eigen dekentjes uit Lissabon teruggekregen. ,,Ze heeft ook een pluche aapje waar ze mee kan spelen, en ze krijgt limonade in plaats van water. We geven haar daarnaast het eten dat ze gewend is." Hoe gaat het dan met verder afbouwen? ,,Op dit moment is er zo veel in haar leven wat anders is geworden, dat we maar langzaam proberen af te bouwen. Maar op een gegeven moment moet ze weer een normaal leven gaan leiden. Vergeten zal ze het alleen niet."

Normaal is er bij stichting AAP niet een 'hands on' beleid, maar in het geval van Marria is er meer contact. ,,Gisteren is er veel met haar gespeeld, en de verzorgers konden ook over haar rug krabben. Dat vond ze echt heerlijk. Ze zoekt ook zelf contact met de verzorgers, bijvoorbeeld door met een handschoen te spelen", vertelt een woordvoerder van Stichting AAP. ,,Ze eet ook goed, ze heeft in Portugal niet slecht te eten gekregen. Groente en fruit gaan er bij haar prima in. Maar van apenbrokken hoeft ze nog even niks te hebben."

Stichting AAP staat er voor open dat er op den duur weer contact is tussen de Portugese familie en Marria. ,,Ik heb tegen mevrouw gezegd dat ze mag komen kijken zodra Marria wat meer geďntegreerd is in de groep. Maar ik heb wel tegen haar gezegd dat ze een heel andere soort aap kan aantreffen. Marria wil waarschijnlijk laten zien aan haar oude familie dat ze bewust kiest voor haar soortgenoten. Maar mevrouw zei toen dat ze graag naar Nederland wilde komen om te zien hoe Marria geďntegreerd is. Dat geeft aan dat ze het beste voor heeft met het dier. Dat vond ik aandoenlijk. Ze kon goed leven met de gedachte dat ze na al de jaren een chimpansee zou ontmoeten die haar niet meer wilde kennen. Dat had ik niet verwacht."
Foto