Nieuw onderzoek onthult hoe de vissen tijdens strenge winters onder een bevroren waterspiegel weten te overleven.

De meeste gewervelde dieren – mensen incluis – kunnen maar kort zonder zuurstof. Al na een paar minuten leggen zij het loodje. Heel anders is dat voor de goudvis die dagen- tot maandenlang kan overleven in zuurstofarm water dat schuilgaat onder een bevroren waterspiegel. Hoe is dat mogelijk? Dat heeft een internationaal team van onderzoekers nu uitgezocht.

Ook in de afwezigheid van zuurstof kan een organisme zoals een goudvis of mens prima koolhydraten consumeren. Het probleem is echter dat daarbij het giftige stofje melkzuur ontstaat en dat kan het organisme – in afwezigheid van zuurstof – niet afvoeren. Hierdoor stapelt het zich in het lichaam op. Maar de goudvis heeft daar iets op gevonden. De goudvissen zetten het melkzuur dat zich onder zuurstofarme omstandigheden in hun lichaam opstapelt om in ethanol, oftewel alcohol. En dat is handig, want alcohol is veel gemakkelijker uit het lichaam weg te voeren dan het melkzuur.

En niet alleen de goudvis past dit trucje toe. Ook de aan hem verwante kroeskarper doet dat in barre tijden. Met name in Noord-Europa wonende kroeskarpers moeten het soms maandenlang in zuurstofarm water zien uit te houden. En in die periode kan de alcoholconcentratie in hun bloed meer dan 50 milligram per 100 milliliter bereiken. Dat betekent dat deze kroeskarpers meer alcohol in hun bloed hebben dan automobilisten in deze landen in hun bloed mogen hebben. “Maar dat is nog altijd een betere situatie dan opgevuld worden met melkzuur,” merkt onderzoeker Michael Berenbrink nuchter op.

“De ethanol-productie stelt de kroeskarper in staat om als enige vissoort in deze hardvochtige omgeving te overleven,” stelt onderzoeker Cathrine Elisabeth Fagernes. “Het is dan ook geen wonder dat het neefje van de kroeskarper, de goudvis, wellicht één van de meest veerkrachtige huisdieren is.”