Wat als mensen kunnen kiezen hoe ze eruitzien? Dan kan de wereld zomaar eens blanker en blonder worden. Potentiële moeders zonder vruchtbare partner kiezen nu al bij voorkeur voor sperma van blanke en blonde donoren.

En de mogelijkheden om embryo’s aan te passen aan de wensen van de ‘ouders’ groeien met de dag. Zowel in China als Afrika geldt al: hoe blanker de huid, hoe hoger het aanzien.

Zanger en pianist John Legend en zijn partner Chrissy Teigen verwachten een tweede kindje. Beide zwangerschappen kwamen tot stand via een IVF-behandeling, waarbij Legend en Teigen zelf kozen welk geslacht hun kind zou krijgen. Geslachtskeuze is nog maar het begin van wat dankzij ongelooflijk knappe koppen mogelijk zal worden.

Erfelijke ziekten die zijn vastgelegd in het DNA zullen in het laboratorium door ingrepen in sperma, eicellen en het resultaat van de conceptie kunnen worden voorkomen. Prachtig natuurlijk. De keuzemogelijkheden kunnen weleens eindeloos worden. De lengte, dikte, huids-, haar- en oogkleur, en het IQ – potentiële ouders kunnen mogelijk à la carte baby’s gaan bestellen.

Hierbij zijn allerlei vraagtekens te zetten. Hoe ver mag dit gaan? Mag alleen worden ingegrepen om het geslacht te kiezen en ziekten te voorkomen? En als alles mag, zijn ouders van een aangepaste baby dan nog wel de ouders? Of wordt ouderschap meer en meer – zoals nu al gebeurt bij adoptie en draagmoederschap – een juridische kwestie waarbij de bloedband niet meer telt? Maar al deze vragen zijn tot op zekere hoogte irrelevant. Want wat kan, gebeurt. Is het niet in Nederland, Europa of het Westen, dan voltrekt zich het elders.

De gevolgen van de baby-naar-keuze-toekomst zijn potentieel enorm. Sport wordt anders. Als tienduizenden ouders een Dafne Schippers-baby bestellen, dan verplaatst de competitie zich van het trainingsveld en atletiekstadion naar het laboratorium. Welke arts weet het snelst rennende kind te produceren? luidt dan de vraag.

Veel belangrijker dan sport: de relatie tussen ouders en kinderen zal veranderen. Kinderen zullen hun ouders kunnen verwijten de verkeerde keuzes te hebben gemaakt, bijvoorbeeld qua lengte of talent. Dat zijn keuzes waarvoor ouders zich nu niet gesteld zien. Zo nemen de toenemende mogelijkheden om te kiezen een deel van de verrassing van het leven weg en worden Darwin en God buitenspel gezet.

En wat zullen ouders voor geslacht willen? Als de meesten een jongen willen – zoals in China tot 2015 door de één-kind-politiek – kan dat tot spanningen leiden. Te veel hanen in een hok is een recept voor ellende. Moet de overheid dan ingrijpen?

Het zal boeiend zijn te zien welke keuzes toekomstige ouders zullen maken en welke gevolgen dat zal hebben. Een blauwdruk van welke kant het op zal gaan, is nu al te maken: afname van diversiteit en een blondere en blankere toekomst.

Nu al gaan mensen heel ver in hun poging om een baby te krijgen die dicht bij hun wensen ligt. De grootste spermakliniek in Europa (in Denemarken) biedt de kandidaat-moeder al de mogelijkheid te kiezen uit fysieke eigenschappen. Blank en blond zijn het populairst. ‘Vikingbaby’s’ worden ze wel genoemd. Andere kleuren zijn ook mogelijk.

Eenmaal volwassen besteden mensen ook nog eens een vermogen aan hun uiterlijk. De cosmetica-industrie, plastische chirurgie en andere sectoren draaien op de wens tot aanpassing van het eigen lichaam.
Donker wordt als minder goed gezien dan licht

Twee constanten vallen dan op: het kunstmatig lichter maken van huid en haar is mondiaal populair. Dat is al eeuwen zo. Slechts moderne westerlingen willen sinds de laatste decennia weleens opteren voor een zongebruind kleurtje. Chinezen daarentegen worden massaal geconfronteerd met reclames waarin Chinezen figureren met een heel lichte huidskleur of blanke westerlingen voorkomen. Waarom? Omdat het werkt. Spullen worden vaak beter verkocht als ze worden aangeprezen door mensen met een lichtere huidskleur.

En: overal ter wereld wordt donker gezien als minder goed dan licht. Dat is niet prettig, maar daarom niet onwaar. De zwarte Amerikaanse predikant Jesse Jackson zei ooit: ‘Als ik ’s nachts over straat loop en voetstappen achter me hoor, haal ik opgelucht adem als ik zie dat het een blanke is.’

Tussen zwarten is de discriminatie op huidskleur vaak zelfs afgrijselijk: hoe lichter, hoe beter. Kinderen krijgen met een lichtere partner wordt vaak gezien als statussymbool, met sociale stijging als resultante. Arabieren en Aziaten kijken neer op zwarten en zijn vaak openlijk racistisch. In India zijn de lagere kasten vaak donkerder dan de hogere klassen. De filmproducenten in Bollywood houden meer van licht dan van donker, omdat ze dan meer bioscoopkaartjes verkopen.

Wat de redenen zijn voor deze voorkeur voor lichtheid? Dat is gissen. Mogelijk heeft het ermee te maken dat blanke westerlingen sinds eind vijftiende eeuw de wereld hebben veroverd en succesvoller zijn dan anderen. Vliegtuigen, computers, airco, mobiele telefonie, internet en allerlei medische en bouwkundige verworvenheden zijn uitgevonden door blanke, meestal westerse mannen. Net als democratie en mensenrechten. Deze geavanceerdheid stelde blanke westerlingen in staat de wereld te veroveren en te domineren. Blank staat kennelijk voor succes. Deze link is overigens enigszins merkwaardig, want het is niet zozeer ras of etniciteit als wel cultuur of andere factoren die leiden tot de technologische ontwikkelingen die Europa en het Westen zo succesvol maken.
Westers succes lijkt voorkeur voor lichter te hebben versterkt

Dit kan best veranderen, maar vooralsnog wordt lichter zijn mondiaal geassocieerd met succesvoller, aantrekkelijker, begerenswaardiger. Deze voorkeur bestaat al lang. Lichter zijn was alleen aan hen gegeven die geen fysieke arbeid in de buitenlucht hoefden te doen. Dat waren door de eeuwen heen alleen de elites. Westers succes lijkt deze voorkeur voor lichter te hebben versterkt. Hoe groot de aantrekkingskracht is, bewijzen financieel succesvolle Turkse mannen. Zij importeren blonde en blanke Russische vrouwen. De Turken vinden de vrouwen aantrekkelijk en hun nageslacht wordt lichter.

Het zou niet verwonderlijk zijn als de Russische vrouwen hun ‘businessmodel’ binnenkort zien verdwijnen. Als het mogelijk wordt baby’s te bestellen en met inspraak ook hun eigenschappen, wat moet je als Turkse zakenman dan nog met zo’n immer stuurs kijkende en ijskoude Russische? Blond haar, blauwe ogen en lange benen: het wordt op bestelling mogelijk.