Het terugvinden van het Dieverder bevolkingsregister uit de oorlog was onlangs een historische sensatie. Toch vraagt het Drents Archief zich af of er nog iets van te redden is.

Het was een ongewoon tafereel in het gebouw van het Drents Archief: Ferdi Wolthuis kwam een verroeste melkbus brengen met daarin persoonsgegevens van inwoners van Diever anno 1942. Hij vond het in de bossen bij het onderduikershol De Wigwam in het Drents Friese Wold. De medewerkers van het Drents Archief hebben veel vreemde vondsten gezien, maar archiefstukken in een melkbus was niet eerder voorgekomen.

Wolthuis dacht eerst dat hij op een bom was gestuit, maar internet maakte al snel helder dat hij het deksel van een melkbus had blootgelegd. Als het deksel er eindelijk af is ziet Wolthuis een stapel half vergane papieren met namen van mannen en het jaartal 1942. Voor een deel bekende namen van de streek. Het moest wel gaan om delen van het bevolkingsregister van Diever.

Het was al wel bekend dat het gemeentehuis van Diever is overvallen vanuit het onderduikhol in de bossen. Dat moet in de nacht van 9 op 10 november 1943 geweest zijn. Met medewerking van burgemeester Meyboom en 1e ambtenaar Thijs Drupsteen. Waar de paperassen gebleven zijn was tot de vondst van Wolthuis niet duidelijk en niemand die het precies kon navertellen. De onderduikers in het hol zijn verraden en Drupsteen is een jaar later gefusilleerd vanwege verzetswerk in Groningen.

Drupsteen begroef de melkbus
Zo goed als zeker heeft Drupsteen de melkbus begraven. Het register moest verdwijnen, omdat de Duitsers halverwege dat jaar waren begonnen met het tewerkstellen van jonge mannen in Duitsland of bij de aanleg van een vliegveld bij Havelte. De Duitsers maakten graag gebruik van de keurige, uitgebreide gegevens van de bevolking zoals de gemeenten die plachten bij te houden. Voor het verzet en voor de Joodse bevolking was het buit maken van het bevolkingsregister daarom van groot strategisch belang.

In andere plaatsen is het register zelfs verbrand, maar in de meeste gevallen hadden de Duitsers weinig moeite om de lokale autoriteiten tot medewerking te bewegen.

Het bevolkingsregister van Diever is nooit aangevuld, maar nu dus teruggevonden. Het Drents Archief heeft melkbus en inhoud voorlopig in quarantaine gezet uit vrees voor de schimmel en andere stoffen en organismen die zich in 75 jaar meester hebben gemaakt van de papieren.

Archiefmedewerker Egbert Brink: „Ik weet niet of dit überhaupt geconserveerd kan worden na 75 jaar onder de grond. Op een paar bladzijden na lijkt de informatie uit het register reddeloos verloren.” Het geheel wordt in ieder geval zoveel mogelijk op foto en film vastgelegd voor het nageslacht, maar het materiaal zelf waarschijnlijk niet.
Foto