Facebook is in Nederland nog altijd een van de meest gebruikte social media met naar schatting 7,5 miljoen dagelijkse gebruikers. Maar het platform verliest terrein. In Europa daalt het aantal maandelijkse gebruikers voor het tweede kwartaal op rij met een miljoen, tot 375 miljoen.

Voorname reden: wantrouwen. Na een jaar van schandalen rond datalekken en nepnieuws kampt Facebook met een vertrouwensprobleem, concludeert onderzoeksbureau Newcom in een representatieve enquête onder 1175 Nederlanders. In de peiling geeft een kwart van de ondervraagden aan dat ze het afgelopen half jaar Facebook minder of veel minder is gaan gebruiken. Dat is fors: Twitter ziet 10 procent van de gebruikers minderen, Snapchat 7 procent, Instagram 10 procent.

,,We zien voor het eerst prominent motieven als nepnieuws en wantrouwen'', zegt Newcom-directeur Neil van der Veer. ,,Voorheen draaide het vooral om gebruiksredenen, zo van: er zitten te weinig bekenden op. Met het argument van vertrouwen heeft Facebook in potentie echt een probleem. We zien dat weglopers er ook klaar mee zijn, hen haal je niet snel terug.''

Meer dan bij andere social media geven deelnemers aan dat ze het platform minder gebruiken omdat ze het niet vertrouwen (35 procent), vinden dat er te veel nepnieuws voorbijkomt (28 procent) of de berichten niet betrouwbaar vinden (24 procent). Ook die percentages zijn bij Twitter, Instagram en Snapchat lager.

Publicitair is 2018 een zwaar jaar voor het miljardenbedrijf uit Silicon Valley. Na het schandaal rond Cambridge Analytica, een politiek adviesbureau dat Facebookgegevens van 87 miljoen mensen misbruikte rond verkiezingen, beloofde CEO Zuckerberg beterschap. Zo verdubbelde hij het aantal redacteuren dat alle inhoud controleert, digitale detectie van nepnieuws en manipulatie is verbeterd, privacy-instellingen zijn makkelijke gemaakt.

Maar nog steeds zijn er datalekken en nepnieuwsproblemen. En deze week schreef de New York Times dat Facebook een pr-bedrijf heeft ingehuurd om critici zwart te maken.
Experts blijven daarom kritisch. ,,Ze hebben zich verslikt in hun groei'', zegt hoogleraar Digitale Samenleving José van Dijck (Universiteit Utrecht). ,,Met zoveel gebruikers moeten ze politieagent over de hele wereld spelen. Dat is amper te doen.''