Ze stierven ter plekke of werden later ingeslapen: in een halfjaar tijd zijn 29 paarden op de renbaan in het Amerikaanse Californië doodgegaan. Dierenartsen staan voor een raadsel, activisten willen dat de baan gesloten wordt. Wat is er aan de hand?

Hij heeft er een tijdje geleden over gehoord en gelezen, vertelt Thibault Frippiat, paardenarts uit Laren. En toen dacht hij al wel: meer dan 20 paarden in een halfjaar tijd dood, op dezelfde baan, dat is nogal veel. "Ik ben er natuurlijk niet bij geweest, maar dit hoor je niet heel vaak."

Inmiddels staat de teller op 29 dode paarden. Gisteren zakte het 3-jarige paard Truffalino in elkaar door een hartaanval, en Commandant Coil overleed twee dagen eerder tijdens een training. Hij had een schouderblessure. De renbaan Santa Anita is in opspraak gekomen en dierenactivisten willen dat de baan sluit, maar de renbaan weigert dat, zo meldt de Huffington Post.

Er gebeuren over het algemeen vrij weinig ongelukken met ruiters en hun paarden. "Dat is heel erg zeldzaam, vooral in Europa." Renpaarden, dus paarden die zo snel mogelijk moeten rennen, hebben meer kans op ongelukken. "In Nederland gebeurt dat bijna niet meer, en de paardensport is hier heel preventief: als een ruiter of trainer denkt dat een paard het niet redt, dan mag het niet meedoen aan de wedstrijd."

Maar in landen als Australië en Amerika is die tak van paardensport heel populair. Je kunt het volgens de paardenarts vergelijken met hoe mensen in Europa voetbal ervaren. "Het hoort erbij. Ook mensen die niets van paardensport af weten en er niets mee hebben, gaan naar die evenementen en gokken op een paard. Het is een hele happening en er gaat gigantisch veel geld in om."

De vraag of zulke paardenraces verboden moeten worden, zoals de activisten in Californië het liefst zouden zien, vindt Frippiat een moeilijke. "Daar moet je voorzichtig mee zijn. Het is een moeilijke kwestie. Ik ben een dierenvriend, maar verbieden gaat me te ver. Het is misschien onnatuurlijk voor paarden, maar dat betekent niet dat alles in de sport tegen het dierenwelzijn in gaat. Sommige paarden vinden het ook leuk om hard te werken."

Hij denkt vooral dat het van belang is dat sterfgevallen zoals in Californië goed worden onderzocht, en dat er moet worden gekeken of de doodsoorzaak door mensen komt of niet. "We moeten niet te snel concluderen dat het alleen maar door de sport komt, maar ik vind wel dat professionals zoals dierenartsen, trainers, ruiters en sportbonden, met z'n allen kritisch moeten blijven kijken naar de sport."

Toch wordt er de laatste jaren ook in het buitenland kritischer gekeken naar de rensport. "Als er ongelukken gebeuren, gaan mensen toch wel bedenken: is dit allemaal wel ethisch? Zit hier niet te veel leed achter dat mensen hebben veroorzaakt?"

Terwijl vroeger de moraal vaak was: 'Jammer dat dat paard de race niet heeft gehaald, pech voor hem', zo weet Frippiat.

Als er paarden sterven tijdens of na de race, dan zijn er drie oorzaken die het meest voorkomen. De eerste: een hartstilstand. Dan gebeurt het tijdens de koers, ter plekke, in de paardengeneeskude sudden cardiac deaths genoemd.

De tweede oorzaak zijn botbreuken, vooral in de benen, en andere trauma's. "Dan zie je een paard gewoon neervallen tijdens de race en niet meer opstaan", zegt Frippiat. "Het dier wordt dan ter plekken geëuthanaseerd door een arts." Soms komt het ook voor dat een dier na de race alsnog een spuitje krijgt. Dat gebeurde afgelopen weekend met de 4-jarige ruin Formal Dude, die volgens de dierenarts onherstelbare schade aan zijn bekken had opgelopen.

Wat ook vaak voorkomt bij renpaarden, is dat ze een longbloeding krijgen. "Een longbloeding komt best veel voor als een renpaard inspanning heeft geleverd. Dierenartsen weten niet of dit als afwijkend moet worden gezien in de rensport."

Het dier krijgt dan een bloedneus, wat heel veel mensen vervelend vinden om naar te kijken. "Maar vaak herstellen de dieren daar weer van, tenzij de bloeding zo heftig is dat de longen geen zuurstof meer krijgen. Dan sterft het dier."

De dierenartsen die betrokken zijn bij de 29 dode paarden in Californië, tasten naar eigen zeggen in het duister. Ook de renbaan zelf weet niet waar het hoge dodenaantal vandaan komt. Frippiat kan dat verklaren.

"Als een paard een hartstilstand krijgt tijdens een heftige inspanning, dan kun je dat achteraf moeilijk vaststellen. Alle sterfgevallen moeten worden geregistreerd, en heel vaak wordt dan opgeschreven 'doodsoorzaak onbekend'."

ABC News schreef dat het ook aan de kwaliteit van de grond van de baan kan liggen: die zou zijn aangetast door langdurige droogte en een heftige regenval daarna. "In theorie zou dat kunnen", zegt Frippiat. "De ondergrond heeft veel invloed op zo'n dier. Dan krijg je vooral te maken met botbreuken en ongevallen."

Of paarden te veel worden opgefokt tijdens zo'n race, betwijfelt Frippiat. "Dat is wat heel veel mensen denken, er zijn veel vooroordelen over de sport. Maar het zit genetisch in een renpaard dat het wil winnen, dat het de snelste wil zijn. Ook in het wild. Ze worden niet voor niets in hokken gezet voor ze de baan op mogen: anders zijn ze niet te houden."