Het is oranje met zwarte stippen en strepen. Rara, wat is het? Geen idee? Vooruit: het is de zilveren maan. Een bedreigde vlinder die voorkomt in het Westerkwartier en waarvoor de provincie onlangs 116.000 euro uittrok. Maar wat wordt er met dat geld gedaan? Op pad met twee boswachters.

Voorzichtig betreedt boswachter Jasper Schut met zijn groene kaplaarzen een weids grasveld aan de Jilt Dijksreed bij Peebos. In zijn kielzog collega Marieke de Boer.

Op sommige plekken komt het gras tot aan heuphoogte. De grond is drassig, moerasachtig zelfs. En – volgens de boswachters erg belangrijk – bloemrijk. ,,Dit is het ideale leefgebied voor de Zilveren maan”, legt Schut uit.

De vlinder leefde voor 1950 in Groningen, maar verdween daarna. Tot 2016, toen er weer eentje werd gespot in het Westerkwartier. Sindsdien is hij vaker gezien, waaronder in het grasland aan de Jilt Dijksreed. Hoeveel zilveren manen in dat gebied leven is niet bekend, maar veel zijn het er niet, zegt Schut.

De vlinder staat dan ook op de rode lijst, de lijst met diersoorten die het zwaar hebben. En dat is zorgwekkend, vinden experts. Want zonder de bloemverstuiving van deze vlinder (en andere soorten) gaat de biodiversiteit weer een stapje achteruit.

Om de zilveren maan weer een beetje op weg te helpen, stelde de provincie Groningen onlangs 116.000 euro aan subsidiegeld beschikbaar. “En dat geld kunnen we goed gebruiken”, zegt Schut terwijl hij naarstig om zich heen kijkt.

De boswachter is op zoek naar een glimp van de vlinder, maar vooralsnog laat hij zich niet zien. ,,Hij zit hier ergens tussen de planten, maar de temperatuur (een graad of achttien, red.) had eigenlijk net wat hoger moeten zijn en het is te bewolkt. Maar wie weet komen we hem straks tegen.”

Eerst terug naar het subsidiegeld, dat gebruikt gaat worden om het leefgebied van de vlinder te optimaliseren. Met hulp van de provincie Groningen herstelt Staatsbosbeheer later dit jaar op verschillende locaties in het Westerkwartier schraal, ofwel droog grasland. ,,Zoals waar wij nu staan”, legt Schut uit.

Hij wijst naar een plek in de grasweide waar kleine paarse bloemen staan, zogeheten koekoeksbloemen. Daar zit nectar in die de zilveren maan maar al te graag eet. ,,Het is hier bloemrijk zoals je ziet, maar nog niet voldoende. Daar gaan wij wat aan doen.”

Deze reportage verscheen eerder op Focus Westerkwartier. Focus Westerkwartier is een nieuw journalistiek platform van Dagblad van het Noorden in de gemeente Westerkwartier dat onderzoek doet naar mensen, organisaties en in het bijzonder besluiten van de gemeenteraad. Focus wil lokale kwesties en onderwerpen begrijpelijk en aantrekkelijk uitleggen. Het doet eigen onderzoek, maar luistert ook naar jou als inwoner. Ook luchtigere, human interest-verhalen zullen voorbijkomen.

Wat wil je weten en wat weet jij? Dat is van belang voor Focus, want: samen weten we meer. DvhN-verslaggever Jonathan Ploeg gaat met je in gesprek en graaft dieper om antwoorden te vinden op jouw vragen over alles wat Westerkwartier bezighoudt. Ook verslaggever Koos Bijlsma levert een bijdrage aan Focus.

Hoe dat wordt gedaan is redelijk ingewikkeld om uit te leggen, zegt Schut, maar hij doet een poging om het beknopt te houden.

,,Er zijn hier allemaal smalle percelen met hoger gelegen, en met gras begroeide stroken in het midden. Die hoge stroken zijn zo hoog dat het grondwater niet bij de wortelzone van de plant komt. Dat kun je op twee manieren verhelpen”, legt de boswachter uit.

,,Ten eerste het water omhoog laten komen. Maar dat gaat niet op deze plek, anders krijgen omliggende boeren en bewoners er last van. Wat wij gaan doen is het maaiveld met tien tot twintig centimeter verlagen, waardoor het oppervlakte dichter bij het water komt en de planten die we willen hebben er met hun wortels bij kunnen.”

En dat wordt in verschillende fases gedaan, vult collega-boswachter Marieke de Boer aan. ,,De voedselrijke toplaag wordt afgegraven en de waterstand enigszins verhoogd. Door daarnaast gevarieerder te maaien (eerst één deel, een maand later het andere) krijg je voor een langere periode veel bloemen in het grasland. Daarmee verbetert het leefgebied voor de zilveren maan.”
Andere dieren profiteren ook

En niet alleen voor de zilveren maan, zegt ze. ,,Er leven hier meer diersoorten die profijt hebben van wat wij gaan doen. En dan voornamelijk insecten, waaronder vlinders, wilde bijen en sprinkhanen. Maar ook vogels, zoals de kwartelkoning die – evenals de zilveren Maan – het best gedijt in ruige graslanden met veel bloemen.”

Dat is een zeldzame vogel, beweert collega Schut. En terwijl hij dat zegt vliegt er in de verte een andere vogel voorbij. ‘Tsjuup, tsjuup. Tsjuup, tsjuup’, is het blatende geluid dat hij herhaaldelijk maakt voor hij een duik naar beneden inzet en tussen het hoogstaande gras verdwijnt.

,,Dat is een watersnip”, zegt de boswachter direct. ,,Ik herken het aan zijn geluid. Ook een zeldzame vogel, daar zijn er in Nederland zo’n 1500 van. Hier in het Westerkwartier hooguit een paar.”

Hij is er trots op dat ze zich hier hebben gevestigd en pleit ervoor dat de biodiversiteit op meerdere plekken in Nederland wordt hersteld, zodat zulke dieren niet uitsterven. ,,Want des te meer dieren er verdwijnen, des te instabieler het bio-systeem wordt. Dat kan de mensheid uiteindelijk fataal worden.”

Voordat het gezelschap huiswaarts keert, volgt nog één laatste poging om een glimp van de Zilveren maan op te vangen. Een kwartier lang wordt er door het drassige grasland gestruind. Onder andere langs een rij distels, waar volgens beide boswachters de kans groot is dat de vlinder zich schuilhoudt.

Er springen een paar kikkers op, er vliegen een paar vogels over en er ligt een verdwaald zwanenei tussen het gras. Maar helaas, de Zilveren maan doet zijn zeldzame en bedreigde status eer aan en laat zich niet zien.
Foto