Kerktorens vormen een herkenningspunt in het Drentse landschap. Vroeger al waren de bouwwerken een baken, iets om je op te kunnen oriënteren. Als je over het Balloërveld loopt, is de toren van Rolde nog steeds een prima herkenningspunt als je even je gevoel voor richting kwijt bent.

Vrijwel alle oude kerkgebouwen hebben er een. De meeste spits, sommige stomp, of met een siepel erop zoals in Dwingeloo. Ze zijn een symbool van de kerk, omhoog reikend naar de hemel om zo dicht mogelijk bij het goddelijke te zijn.

Van wie is die toren?
Maar in werkelijkheid zijn de mooie torens met hun spitsen, bogen en windhaantjes geen eigendom van de kerk. Waarom is dat eigenlijk? Deze vraag kwam binnen bij de redactie van Zoek het uit!, en wij gingen op zoek naar het antwoord.

Hoewel sommige kerktorens wél eigendom van de parochie of kerkgemeenschap zijn, vallen de meeste onder het eigendom van het Rijk, dan wel de gemeente. De gemeente betaalt in de meeste gevallen dan ook voor het onderhoud van de torens. Om de reden hierachter te achterhalen moeten we een stukje terug in de tijd.

Militaire functie
Alle kerktorens werden in 1798 door een wet van Napoleon eigendom van de burgerlijke overheid. En dat was slim van de kleine vorst, want de torens konden een militaire functie vervullen als uitkijkpost. "Zeker op het vlakke land is dat een heel belangrijk gegeven", zegt Bert Altena, predikant en voorzitter van de Provinciale Raad van Kerken Groningen-Drenthe. Bij calamiteiten, zoals hoog water, was de toren een hoge, droge schuilplaats.

En die wet van Napoleon werkt nu nog steeds door. Bij verschillende gemeenten in het land gaan stemmen op om de kerktorens terug te geven aan de kerken. Dat klinkt nobel en heel aardig, maar de reden hierachter is dat de gemeente niet langer wil of kan betalen voor het onderhoud van de torens. Dat kost namelijk een boel geld, dat ook kerkgemeenschappen meestal niet in een laatje hebben liggen.

Altena is als predikant verbonden aan de oude historische toren in Vries. "De gemeente heeft ons wel eens aangeboden de kerktoren terug te kopen (van de gemeente red.), maar dan moeten we ook het onderhoud doen. Het is al een hele klus om het onderhoud van de kerk financieel rond te krijgen. Daarom laten we de toren graag bij de gemeente."