Tienduizenden Australiërs zitten een jaar na het begin van de pandemie nog steeds vast in het buitenland. Het lukt ze niet om naar huis te gaan, een gevolg van het keiharde coronabeleid van de Australische overheid.

Daarmee handelt de Australische regering in strijd met de mensenrechten, zegt de internationale mensenrechtenadvocaat Geoffrey Robertson. Hij staat een groep gestrande Australiërs bij die een zaak heeft aangespannen tegen de Australische regering bij het Mensenrechtencomité van de Verenigde Naties. Hij beroept zich op het Internationale Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten.

"Het is een mensenrecht om naar je geboorteland terug te kunnen keren, maar nog altijd zijn er 40.000 gestrande Australiërs wereldwijd. Al een jaar lang wordt het hen verboden om naar huis te gaan. Ze kunnen daardoor niet bij doodzieke ouders zijn, ze raken hun baan kwijt, het is echt schandalig," zegt Robertson.

De Australische grens zit al ruim een jaar op slot. Alleen mensen met een Australisch paspoort of een verblijfsvergunning worden mondjesmaat toegelaten. Wekelijks krijgen ongeveer zesduizend Australiërs toestemming naar huis te vliegen. Die limiet wordt regelmatig aangepast, zoals in januari toen er zorgen waren over de meer besmettelijke Britse variant van het coronavirus. Zo kunnen zelfs mensen met een ticket niet allemaal vertrekken.

Daarnaast moet iedereen die het land binnenkomt verplicht twee weken in quarantaine in een door de regering aangewezen hotel. Het verblijf is voor eigen kosten, zo'n 2000 euro. Vliegtickets zijn peperduur door de limiet voor het aantal mensen dat het land binnen mag.

Luchtvaartmaatschappijen geven de voorkeur aan passagiers die de hoogste prijs betalen voor een ticket, omdat vliegtuigen vaak niet eens voor de helft vol kunnen zitten. "Als je zeker wil weten dat je vlucht niet geannuleerd wordt, moet je een eersteklasticket kopen. Dat kost zo'n 9000 euro," zegt Robertson.

Cindy Buitenhuis (45) is één van de Australiërs die al een jaar lang probeert terug te keren naar haar familie. Op Moederdag vorig jaar hoorde ze dat haar moeder terminaal ziek was. "Ze voelde zich niet lekker, liet zich onderzoek en werd meteen opgenomen in het ziekenhuis. Daar bleek dat ze borst- en botkanker heeft. Ik wilde zo snel mogelijk naar haar toe, maar mijn ticket werd twee dagen voor vertrek geannuleerd. Sindsdien is het me niet meer gelukt een nieuw ticket te bemachtigen," zegt ze.

Buitenhuis groeide met haar Nederlandse vader en Australische moeder op in Adelaide, maar woont en werkt sinds 2004 in Den Bosch. Voor de pandemie ging ze minstens één keer per jaar terug naar haar geboorteland. Ze is geschrokken van het keiharde beleid en de brede steun hiervoor van de Australische bevolking. "Ik ben nu een risico voor Australië. Veel Australiërs willen vanwege het coronavirus iedereen die nu in het buitenland zit, weg houden. Maar je kunt mensen het recht niet ontzeggen om naar huis te gaan."

Het harde beleid werkt wel, corona is zo goed als uitgebannen Down Under. Gemiddeld komen er nu zo'n acht nieuwe gevallen bij per dag, allemaal mensen die uit het buitenland komen en in beschermde quarantaine zitten. In totaal telt Australië zo'n 900 coronadoden op een bevolking van 25 miljoen inwoners, een sterk contrast met Nederland waar ruim 16.000 mensen zijn overleden door het virus.

De Australische regering beloofde alle gestrande Australiërs voor kerst vorig jaar thuis te krijgen. Dat is niet gelukt, volgens premier Scott Morrison omdat veel meer mensen hebben aangegeven dat ze terug willen keren naar Australië. Volgens Morrison doet de regering er alles aan om de mensen zo snel mogelijk thuis te krijgen, door bijvoorbeeld meer quarantainevoorzieningen te bouwen en repatriëringsvluchten in te zetten.

Robertson zegt dat er bij het toelaten van mensen met twee maten wordt gemeten. "Als je een tennisser bent bij de Australian Open, een beroemdheid of rijke zakenman, is het geen probleem om het land te bezoeken. Maar de gewone Australiërs komen er niet in," zegt hij.

De Verenigde Naties hebben niet de autoriteit om landen ergens toe te verplichten. Toch zegt Robertson dat de zaak bij het VN-Mensenrechtencomité niet alleen symbolisch is. "Australië heeft een eerdere uitspraak van de VN nageleefd. Tot 1997 was seks tussen twee mannen nog strafbaar in deelstaat Tasmanië, een eiland bij Australië. Die wet is afgeschaft nadat de zaak bij de VN voorkwam," zegt hij. Hij verwacht over enkele weken een voorlopige uitspraak van het Mensenrechtencomité.

Een grote angst van Buitenhuis is dat ze niet op tijd terug is om haar moeder nog in leven te zien. "Ik ken verlies. Mijn vader is overleden toen ik in Thailand was, ik verloor mijn beste vriendin terwijl ik naar haar onderweg was vanuit Nederland. Ik ben doodsbang dat mijn moeder overlijdt terwijl ik niet bij haar ben. Dat is de grootste bron van stress op dit moment," zegt ze.