Een Chinese rakettrap valt rond 10 mei ongecontroleerd terug naar de aarde. Waar en wanneer metalen onderdelen neerstorten, valt niet te voorspellen. Hoe gevaarlijk is dat? Vier vragen over de val van een raket.

1 Wat valt er eigenlijk?

Een uitzonderlijk grote rakettrap van 22,5 ton. Moderne raketten bestaan uit meerdere trappen die een lading naar boven stuwen. Als de brandstof van één trap is verbruikt, wordt die na gebruik afgeworpen.

Op 29 april lanceerde China vanaf de lanceerbasis Wenchang de eerste module van het nieuwe Chinese ruimtestation Tianhe. Dat gebeurde met de enorme nieuwe Lange Mars 5B-raket, die vorig jaar zijn debuut maakte. Anders dan veel raketten met een op elkaar gestapelde eerste en tweede rakettrap, heeft de Lange Mars 5B één 33 meter grote kern-trap die de module aflevert in een lage baan om de aarde, alleen in het begin bijgestaan door vier booster-trappen.

Om ongelukken te voorkomen is het gebruikelijk om rakettrappen gecontroleerd terug te laten vallen, in zee of in onbewoond gebied. Dat kan door de raketmotor een afremmende deorbit burn te laten afvuren. Daarna wordt de trap door wrijving met de atmosfeer verder afgeremd, waarna hij in zee terug kan vallen.

Blijkbaar hebben de Chinezen zulke maatregelen nagelaten, of zijn ze mislukt. In helderheid variërende beelden, geschoten door amateur-satelliet-trackers, laten zien dat de trap nu ongecontroleerd rondtuimelt.

2 Hoe gevaarlijk is dit?

De rakettrap bevindt zich in een lage baan om de aarde, waarbij hij in negentig minuten een baan rond de aarde volmaakt. Vooral op de lagere punten in de baan zal hij afgeremd worden door de atmosfeer. Wanneer de wrijving de overhand krijgt, is niet precies te voorspellen, maar het terugvallen wordt verwacht rond 10 mei, plusminus een dag of twee.

Nederland is veilig: de baan voert de rakettrap niet noordelijker dan 41,5 graden noorderbreedte. Maar Madrid of New York vallen binnen die band. Door luchtwrijving zal de trap grotendeels verbranden en uit elkaar vallen. Losse onderdelen, zoals brandstoftanks of onderdelen van raketmotoren die de hitte overleven, zullen genoeg afremmen om met gewone valsnelheid op aarde te vallen.

Aangezien twee derde van het aardoppervlak bedekt wordt door oceanen, en ook land grotendeels onbewoond is, is de kans op schade niet heel groot. Maar ondenkbaar is het ook weer niet.

In 2020, bij de eerste Lange Mars 5B-lancering, regende het metalen staven in Ivoorkust. Het leidde tot schade aan gebouwen, en stevige kritiek van onder andere NASA-directeur Jim Bridenstine die het terugvallen ‘zeer gevaarlijk’ noemde.

„Het is niet meer van deze tijd om zo'n object ongecontroleerd terug te laten vallen�, zegt Marco Langbroek, tracker van satellieten en andere ruimtevaartuigen in Leiden. „Misschien hebben ze een deorbit burn geprobeerd, en is het niet gelukt. Maar als deze raket dat echt niet kan, is dat eigenlijk niet acceptabel.�

Er is weliswaar geen verdrag dat zulke maatregelen verplicht stelt, maar eventuele schade valt in theorie wel op China te verhalen.

3 Gebeurt dit vaker?

In 1979 viel het mini-ruimtestation Skylab terug naar de aarde. De Space Shuttle, die Skylab een boost had moeten geven om dit te voorkomen, was pas in 1981 klaar: te laat. De media-aandacht leidde tot paniek, maar de onderdelen vielen terug in de Indische Oceaan en het westen van Australië zonder schade aan te richten.

Ook het Russische ruimtestation Mir en het eerste Chinese ruimtestation Tiangong-1 vielen ongecontroleerd terug, beide in de Stille Oceaan. Sinds de jaren negentig is het praktijk om geen onderdelen groter dan 10 ton ongecontroleerd terug te laten vallen naar de aarde.

4 Waar kan ik de rakettrap volgen?

Wie wil zien wat er met de rakettrap gebeurt kan naar satelliet-trackers-websites zoals n2yo.com, waar rakettrap te volgen is onder identificatienummer 48275.

Op de site is te zien dat de hoogte van de raket soms toeneemt. Dat komt doordat de trap zich in een elliptische baan bevindt, met oorspronkelijk het hoogste punt op 372 kilometer hoogte, en het laagste op 170.