Een mug platgeslagen? Of een jeukende muggenbult op je lijf? Neem een foto en stuur 'm naar de Mosquito Alert App. Europese onderzoekers gebruiken de foto's om erachter te komen waar broedplaatsen zijn van ziekteverwekkende muggen. Ze hopen muggen beter te kunnen bestrijden en te voorspellen waar de risicogebieden zijn.

Ook in Nederland kan de normale bruine huismug tropische ziekten overbrengen; vorig jaar liepen zeven mensen in de regio Utrecht en Arnhem het westnijlvirus op. En het risico op uitbraken van tropische infectieziektes - zoals dengue, chikungunya, en zika - wordt door klimaatverandering ook in Nederland steeds groter.

De onderzoekers brengen nu de normale "huis- tuin- en keukenmug" in kaart, zegt progammamanager Maarten Hoek in het NOS Radio 1 Journaal. "Maar als het klimaat dusdanig veranderd is en een exotische mug hier is gevestigd, kunnen we die beter bestrijden."

De app is belangrijk om te bepalen waar het muggenonderzoek moet worden uitgevoerd. "Niet al te hard slaan, want dan kunnen we hem niet meer herkennen", zegt Hoek. "En aan de bult kunnen we natuurlijk niet zien welke mug het is geweest, maar het geeft wel een indicatie van de overlast."

In de natuur weten de onderzoekers redelijk goed waar de muggen zitten. "Maar in stedelijk gebied is het een ander verhaal", zegt Maarten Schrama, ecoloog aan de Universiteit Leiden.

Een plat dak dat onder water staat kan bijvoorbeeld een broedplaats zijn. "Maar we kunnen niet gewoon bij mensen de tuin inlopen om een kijkje te nemen. Als er veel meldingen uit zo'n straat binnenkomen, kunnen we gericht gaan zoeken."

Spanjaarden sturen duizenden foto's
In Spanje heeft de app al zijn nut bewezen; Spanjaarden stuurden in korte tijd ruim 18.000 foto's in, waarmee de verspreiding van de Aziatische tijgermug nauwkeurig in kaart werd gebracht. Die van oorsprong Zuidoost-Aziatische mug kan ziektes zoals knokkelkoorts, chikungunya en Zika overbrengen.

Om Nederland beter voor te bereiden op de komst van ziekteverwekkende insecten kwam in 2019 10 miljoen euro beschikbaar. Het onderzoek valt binnen het project One Health Pact, waarbij verschillende universiteiten en onderzoeksinstituten samenwerken.

Muggenonderzoeker Schrama doet zijn veldwerk nu rond Utrecht, waar op dertig plekken muggenvallen staan. Van de gevangen muggen wordt een papje gemaakt, en dat gaat onder de microscoop om te kijken of er virussen in zitten.

Op zestien vogelringlocaties wordt ook onderzoek gedaan. Vogels worden ook gestoken door muggen en kunnen zo virussen bij zich dragen. Bij de gevangen vogels wordt bloed afgenomen en een uitstrijkje van de keel gemaakt. Ook dat wordt in het laboratorium onderzocht.

"De eerste batch onderzoeksmateriaal is pas net in het lab aangekomen, dus we weten nog niet of er iets inzit. De kans lijkt me redelijk groot, want het is een heel goed muggenjaar."