Inwoners van Pesse heten Pessenaren, kom je uit Mantinge dan ben je een Mantinger. Maar wie uit Wijster komt, wordt een Brabander genoemd. Dat is opvallend! Dat moet ook de vraagsteller van deze Zoek Het Uit! hebben gedacht. En met hem vele anderen, want deze vraag kwam als winnaar van de stemronde in juni uit de bus.

Arja Olthof is streektaalfunctionaris bij het Huus van de Taol en dook de boeken in voor Zoek Het Uit! Volgens haar is de term 'Brabanders' een schimpnaam.

Band met Brabant?
"Als je de schimpnaam van inwoners uit Wijster hoort, kun je je afvragen of er vroeger een grote uittocht vanuit Den Bosch en omstreken naar Wijster is geweest en dat de huidige inwoners allemaal afstammen van mensen uit Brabant," vertelt Olthof. "Er zijn schimpnamen die zo zijn ontstaan."

Maar in het geval van Wijster heeft de schimpnaam een andere oorsprong. Die heeft waarschijnlijk niet eens met mensen te maken, maar met dieren. Olthof: "Er is een konijnenras met de naam Brabander en een trekpaardenras dat zo heet." Hoe het precies komt dat inwoners van Wijster zo worden genoemd, is niet zeker, maar een mogelijke verklaring zou kunnen zijn, dat er vroeger in Wijster bijvoorbeeld gefokt werd met die dieren. "Maar dat heb ik via mijn kanalen niet kunnen achterhalen," zegt Olthof.

"Het Drentse woord Braobander heeft meerdere betekenissen," vertelt de streektaalfunctionaris. "Het is niet alleen een inwoner van Brabant, maar ook een boomsoort, een soort kachel, een trekpaard en een aardappelsoort."

Maar ook wordt het zowel in onze provincie als in Twente gebruikt als scheldnaam. "In de Kop van Drenthe is het een aanduiding voor een onguur persoon. Maar in de Veenkoloniën gebruiken ze het om iemand die zich niks aantrekt van regels aan te duiden. In het westen en het oosten van Drenthe wordt er een forse, sterke man mee bedoeld en in Midden-Drenthe hebben ze het dan over een snakkerd, een opschepper.

Opvallend is ook dat in het Woordenboek van de Drentse Dialecten maar één groep mensen, inwoners van Wijster aanduidt als Brabanders: de respondenten uit Mantinge. Is er tussen de dorpen in het verleden wellicht iets voorgevallen? "Eén ding is zeker: als je een Braobander wordt genoemd, is er weinig hoop dat het een compliment is," besluit Arja.