Een burn-out? Een béétje belangrijk persoon heeft er weleens eentje doorgemaakt. Althans, iets wat daar op lijkt. Want volgens psychiater Christiaan Vinkers bestaat een burn-out helemaal niet.

Vinkers (42), hoogleraar stress en veerkracht in het Amsterdam UMC onderzocht de wetenschap achter burn-out en schreef er het boek In de ban van burn-out - over de grenzen van stress over. Veel bewijs voor de diagnose blijkt er niet te zijn. "In mijn wereld als psychiater komt het fenomeen niet voor – het staat niet in het handboek voor psychiatrie, de DSM-5, het komt niet aan bod in de opleiding", zegt hij in Vlaamse krant De Standaard.

De hoogleraar ontdekte dat er geen overeenstemming bestaat over de definitie van een burn-out. "Als burn-out een aparte ziekte is, moet je dat vast kunnen stellen. Dat kunnen we niet. Depressie en angst ­kunnen we betrouwbaar vaststellen met gestructureerde klinische interviews, voor een burn-out bestaan die niet."

Vinkers hekelt de wildgroei aan peperdure behandelingen die daardoor ontstaat. "Zolang je niet weet wat het is, blijft het een vrije markt voor behandelaars." Zelf nam hij de proef op de som door zich voor te doen als overwerkte manager. Het regende therapieën online. "Het verbazingwekkendste? Dat mensen beloven dat ze je gegarandeerd in dertig dagen van je burn-out afhelpen. Belachelijk."

Gezaghebbende organisaties als TNO komen met alarmerende cijfers: een op de zes Nederlanders zou met burn-outklachten kampen. "Ze meten burn-outkláchten, met maar vijf vragen. Als je twee keer per maand tegen je werk opziet, dan heb je ze al. Die klachten voorspellen ook helemaal niet wie er daadwerkelijk een burn-out zal krijgen. Slechts enkele tienduizenden zitten thuis met een burn-out."

Maar of zij dan echt een burn-out hebben? "We zien veel overlap met depressie en angststoornis. In een onderzoek vulden dertig mensen met een depressie en dertig mensen met een burn-out allemaal twee vragenlijsten in, voor depressie en voor burn-out. Je kon ze op geen enkele manier van elkaar onderscheiden."

In de VS wordt burn-out dan ook gezien als een voorstadium van depressie. Bij elke psychiatrische aandoening speelt stress een rol, aldus Vinkers. "En de binnenwereld bleek als aanjager van stress een veel grotere rol te hebben dan ik dacht. Stress komt niet alleen van buiten. Mensen krijgen ook stress van ambities, dromen, dingen die ze willen maar niet kunnen."

Vinkers gaat niet vertellen wat je moet doen om je beter te voelen. "Hardlopen, mindfulness, lummelen, goed slapen – zulke tips zijn zo gratuit. In alles zit een kern van waarheid. Maar er staat nooit: ga lekker met je vrienden naar het café. Dat helpt mij vrij goed, moet ik zeggen. Ik wil mensen laten nadenken en zelf conclusies trekken."