Een stenen monument dat al decennialang midden op de begraafplaats in het Zwitserse Chur staat, zorgt voor ophef nu blijkt dat het gaat om een nazimonument. Uit onderzoek van een lokale journalist is gebleken dat het in 1938 is gebouwd om propaganda te voeren voor het naziregime.

Het monument werd jarenlang door voorbijgangers genegeerd, ook al ligt de begraafplaats in het centrum van de stad. "Op het eerste gezicht lijkt het een oorlogsmonument", zegt Stefanie Hablützel tegen de BBC. In vage letters valt in het Duits te lezen: '1914-1918; hier liggen Duitse soldaten'. In die periode vond de Eerste Wereldoorlog plaats.

De journalist van de Zwitserse omroep SRF vond het maar vaag en begon een onderzoek naar de betekenis van het monument. Ze vond het vreemd dat het monument in Chur pas in 1938 was gebouwd. "Dat is twintig jaar nadat deze mannen stierven", zegt Hablützel.

Uit onderzoek bleek dan ook dat het niet zozeer een oorlogsmonument was, maar een propagandamiddel van de nazi's. "Het is niet gebouwd om te rouwen om deze dode soldaten, het is gebouwd om propagandaredenen, voor het naziregime."

Het aanbidden van oorlogsslachtoffers was een onderdeel van Hitlers propagandamachine in de jaren 30. Door zichtbaarder te worden, probeerden de nazi's hun macht uit te breiden.

In eerste instantie wilden ze een groot monument bouwen in de Zwitserse stad St. Gallen, maar de Zwitserse autoriteiten wezen dat af. Het monument in Chur, een stad in het oosten van Zwitserland, werd wel goedgekeurd.

Vlak voor het begin van de Tweede Wereldoorlog werd het monument aan de stad geleverd.

Een historicus vertelt aan de BBC dat bewoners van Chur waarschijnlijk afwisten van de betekenis van het monument. "Op nazi-feestdagen plaatsten ze hakenkruizen op dit monument. Mensen zouden hebben gezien dat het een nazimonument was."

Niet iedereen zou daar destijds blij mee zijn geweest. Zo schreef een verontwaardigde burger in 1938 aan de krant: 'Waarom hebben we een nazi-steen op onze begraafplaats?'

Zwitserland, dat tijdens de oorlog neutraal wilde blijven, probeerde een dag na het einde van de oorlog zo snel mogelijk alle Zwitserse nazi's te straffen. "Er waren processen", aldus de historicus. Ook de Duitse nazi's werden verdreven. "Ik denk dat daarna veel mensen dachten: de nazi's zijn weg dus het probleem is weg. En ik denk dat ze dit monument zijn vergeten."

Voor inwoners van Chur komt de ontdekking van de werkelijke betekenis achter het monument dan ook als een grote verrassing. "Ik ben hier in Chur opgegroeid", zegt journalist Hablützel. "En ik realiseerde me niet hoeveel naziorganisaties er in de jaren dertig aanwezig waren." Ook plaatselijk parlementslid, Jon Pult, was verrast. "Ik wist dat Zwitserland niet nazivrij was, maar ik wist niets van dit monument af."

De grote vraag is nu: wordt het weggehaald of niet? Dat eerste lijkt voorlopig niet te gebeuren. In plaats daarvan wil Zwitserland het nazimonument aangrijpen om hun eigen geschiedenis rond de Tweede Wereldoorlog opnieuw te gaan onderzoeken.

Het parlementslid vindt dat Zwitserland er 'een gedenkteken van moet maken om de gruwelijke misdaden van de nazi's te herinneren'.