Soms stuit je als redactie op nieuws waarbij een wenkbrauw omhoog schiet. Die ene vreemde innovatie, een onverwacht effect van klimaatverandering of een staaltje menselijke onhandigheid. Opmerkelijk dus. Deze week: bospaddenstoelen die met elkaar communiceren als het heeft geregend.

Mensen zijn beruchte zelfoverschatters. We verkeren vaak in de illusie dat onze soort als enige op aarde intelligent handelt en er vernuftige communicatiemethodes op nahoudt. Inmiddels is bekend dat veel diersoorten slimmer zijn dan we voorheen dachten. Zo kunnen octopussen zichzelf uit gesloten wekpotten bevrijden en zijn varkens even intelligent als chimpansees. Maar uit recent onderzoekt blijkt dat we ook bospaddenstoelen onvoldoende waardering hebben gegeven.

Japanse wetenschappers hebben ontdekt dat de Tweekleurige fopzwam – een bepaalde soort paddenstoel die op bosbodems groeit – communiceert als het heeft geregend. De fopzwammen leggen onder het bodemoppervlak een fijnmazig netwerk aan waardoor ze met elkaar en andere planten verbonden zijn. Met dat netwerk kunnen de paddenstoelen essentiële voedingsstoffen verzamelen; voor zichzelf en voor andere planten met wie ze in een symbiotische relatie verkeren. Maar het netwerk gebruiken ze ook om elkaar te waarschuwen voor inkomend gevaar en voor het coördineren van groei.

Versterkte signalen na een hoosbui
Het onderzoek naar de communicatie tussen paddenstoelen gebeurde voorheen met name in laboratoria. Japanse onderzoekers besloten om eens het bos in te trekken. Daar verbonden ze elektrodes aan een cluster paddenstoelen om zo de elektrische signalen te meten die de schimmels naar elkaar doorsturen.

Wat bleek: de sterkte van die signalen varieerde over de tijd en was in sterke mate verbonden met de buitentemperatuur en het vochtigheidsniveau. Na een regenbui zagen de onderzoekers een piek in de signalen. “Dat zou kunnen komen doordat de paddenstoelen opleven door water op te nemen,” laat onderzoeker Yu Fukasawa weten aan Change Inc. “Voor de bui had het bijna twee weken niet geregend en waren de paddenstoelen uitgedroogd. Na de bui waren ze merkbaar levendig.” En dat lieten ze merken aan hun mate van communicatie binnen het netwerk.

Paddenstoelen belangrijk voor de natuur
Paddenstoelen zijn, naast een lekkere en voedzame toevoeging aan onze keuken, belangrijk voor de biodiversiteit. Ze breken bijvoorbeeld dood organisch materiaal af, zoals de bladeren die van bomen vallen of dorre stukken hout. Maar ze helpen ook plantsoorten met overleven door die te voorzien van voedingsstoffen en water. Daarnaast dienen ze als beschermende laag voor bomen. In Nederland zijn er zo’n 8500 soorten paddenstoelen, allemaal met een verschillend takenpakket. De één beschermt de bodem tegen droogte door water aan te trekken, de ander stoot juist water af om de bodem voor overvloedig vocht te behoeden. Zo draagt de paddenstoel bij aan een weerbarstig ecosysteem.