ARNHEM - Je aura laten reinigen, helderziendheid ontwikkelen of leren hoe je contact legt met overleden dierbaren: in elf Gelderse gemeenten kunnen inwoners met een laag inkomen dit betalen met budget uit de 'meedoenregeling'. Dat geld is bedoeld voor bijvoorbeeld een lidmaatschap van een sportclub of een abonnement op de bibliotheek.
De meeste Gelderse gemeenten hebben een meedoenregeling. Die is speciaal opgezet voor mensen die weinig te besteden hebben. Doel van deze regelingen is ze de kans te geven actief deel te nemen aan de samenleving. Het beschikbare bedrag varieert per gemeente, maar kan voor volwassenen oplopen tot 275 euro per jaar.

In vijftien gemeenten kunnen inwoners via een online platform kiezen uit geselecteerde aanbieders, bij wie ze hun tegoed kunnen besteden. Gemeenten bepalen welke aanbieders zich op die online platforms mogen promoten en voor welke activiteiten gebruikers hun budget kunnen inzetten.
Omroep Gelderland analyseerde de aanbieders op deze online platformen en ontdekte dat bij elf gemeenten tussen het aanbod ook bedrijven zitten die cursussen of sessies aanbieden die als 'kwakzalverij', 'boerenbedrog' of 'oplichting' aangemerkt worden. Deze bedrijven leveren volgens de Vereniging tegen de Kwakzalverij namelijk diensten die volgens de medische wetenschap geen enkel bewezen effect hebben.

Gebruikers van de Gelrepas, die onder andere beschikbaar is voor inwoners van Arnhem en omliggende gemeenten, kunnen met hun budget bijvoorbeeld terecht bij Christi. Zij werkt als medium, healer en spiritueel coach. Je kunt bij haar een zesdaagse cursus volgen, waarin je leert hoe je aura's kunt lezen en contact kunt leggen met overleden dierbaren.
Draken uit andere dimensies
In Nijmegen en Heumen kunnen minima gebruik maken van de diensten van Manon Collé, eigenaar van de Praktijk voor Groei en Hypnose Therapie. Zij werkt met aartsengelen en draken uit de zesde, zevende en negende dimensie. Die zouden haar helpen om klanten te bevrijden van pijn die wordt veroorzaakt door ziekte. Maar er kan bij haar nog méér met het meedoenbudget. Manon organiseert ook healing retreats in een Spaanse villa met zwembad. Deelnemers kunnen hun budget van 150 euro inzetten voor deelname, maar moeten dan nog wel 500 euro zelf bijleggen.
Dr. Hans Vemer van de Vereniging tegen de Kwakzalverij heeft geen goed woord over voor deze aanbieders. Hij beoordeelde op verzoek van Omroep Gelderland alle aanbieders die dubieuze claims doen. “Bij tien aanbieders op deze online marktplaatsen is er sprake van kwakzalverij. Voor geen van de aangeboden behandelingen is namelijk bewijs dat het daadwerkelijk werkt. Aura’s en chakra’s bestaan niet. Daar is uitgebreid onderzoek naar gedaan, maar het bestaan is nooit aangetoond. Healing, de handeling waarbij iemand met zijn handen boven het lichaam beweegt om energiebanen te beïnvloeden, het is allemaal onzin en niet bewezen.”

Navraag bij de aanbieders van niet-reguliere gezondheidszorg laat zien dat de meedoenregelingen een interessante bron van inkomsten kunnen zijn. Want de door de gemeente beschikbaar gestelde budgetten leveren voor een aantal aanbieders het overgrote deel van hun omzet, soms tot wel 80 procent.
Linda Tummers van Praktijk Kosmima laat aan Omroep Gelderland weten dat de meedoenregeling van de gemeente Nijmegen ook goed werkt voor de werving van nieuwe klanten. Want inmiddels maken twee op de drie cliënten bij wie ze een handoplegging doet, gebruik van het budget van de gemeente. En door deze aanbieders op te nemen in meedoenregelingen, geven gemeenten een stempel van betrouwbaarheid af.
Als medium kan ik op mensen met een laag inkomen invoelen en kan ik ze op die manier helpen om uit die situatie te komen

Niet iedere aanbieder heeft hetzelfde succes met de regeling. Eén van de healers die haar diensten aanbood via de Gelrepas, heeft haar bedrijf inmiddels opgedoekt. Ze hoopte een groot deel van haar omzet te halen uit het meedoenbudget, maar het bleek niet voldoende om haar bedrijf draaiende te houden.

Verschillende aanbieders van de omstreden diensten geven aan dat ze vooral een aanvulling willen zijn op reguliere zorg. Volgens deze aanbieders kunnen mensen aan de onderkant van de samenleving onvoldoende terecht bij de reguliere medische zorg.
Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt zouden bij hen een luisterend oor vinden. Ze zien zichzelf dan ook vooral als een coach. Manon Collé van de Praktijk Voor Groei en Hypnose Therapie: “Juist de mensen met een uitkering hebben genezing op energetisch niveau nodig. En voor hen is het fijn dat ze met deze regelingen toch bij mij terecht kunnen. Mijn doel is om die mensen beter in hun vel te krijgen en weer aan het werk, en ze weer mee te laten aan de samenleving. Drakenenergie helpt daarbij.”

Hans Vemer van de Vereniging tegen de Kwakzalverij zegt dat er zeker sprake kan zijn van een placebo-effect, omdat mensen bij zo’n behandelaar een luisterend oor vinden. Er is volgens hem ook niets mis met een placebo-effect. “Maar als behandelaar moet je dan wel duidelijk maken dat er geen wetenschappelijk bewijs is voor de werking van hun behandelingen, en dat wordt meestal niet gedaan. En als je weet dat iets niet werkt, maar je beweert van wel, dan is dat oplichting.”

Hoogleraar Bestuurskunde aan de Radboud Universiteit, prof. Michiel de Vries, is kritisch op de gemeenten die deze aanbieders toelaten. “Als gemeente moet je dit soort praktijken niet financieel ondersteunen, omdat dit geen taak van de overheid is. Het is ook niet wenselijk dat deze aanbieders worden toegelaten tot regelingen die bedoeld zijn om mensen met een laag inkomen de mogelijkheid te geven te sporten of een hobby uit te oefenen. De vraag is wel hoe je dat gaat beoordelen, wie je wel of niet toelaat. Dat kan ook weer extra bureaucratie met zich mee brengen. Dat is misschien ook wel de reden dat gemeenten hier niet heel goed op letten.”
Dr. Hans Vemer: “Als iemand het prettig vindt om zich door een ongeschoolde healer te laten betasten en daar geld voor over heeft, moet hij of zij dat vooral zelf betalen. Het is onzin en dit soort praktijken zou niet met belastinggeld vergoed mogen worden.”

De gemeente Nijmegen laat weten dat organisaties zich kunnen aanmelden voor de Meedoenregeling wanneer zij culturele, educatieve of sportieve activiteiten aanbieden. De in dit artikel genoemde activiteiten voldoen volgens de gemeente aan deze criteria. Nijmegenaren mogen zelf kiezen of ze hier gebruik van willen maken.
De gemeente Westervoort laat in een reactie aan Omroep Gelderland weten dat ze inmiddels twijfelen of de aanbieders die onderwerp zijn van dit artikel nog wel passen binnen de doelstellingen van de Gelrepas. Ze gaan op korte termijn met de andere gemeenten die de Gelrepas aanbieden (Arnhem, Duiven, Renkum, Rheden, Rozendaal en Zevenaar) in overleg om nieuwe richtlijnen op te stellen voor het beschikbare aanbod.
De gemeente Apeldoorn zegt in een reactie dat ze het aanbod niet toetsen op wetenschappelijke onderbouwing, maar op een beperkt aantal criteria, bijvoorbeeld of het gaat om een lokale, Apeldoornse aanbieder. Ze kiezen er bewust voor een zo breed mogelijk aanbod te hebben en leggen de keuzevrijheid bij de gebruikers van de stadspas. Als er klachten zouden komen over een bepaalde aanbieder, zal de gemeente onderzoeken of deze geschrapt kan worden uit het aanbod, maar daar is tot op heden geen sprake van.

Verantwoording: Omroep Gelderland onderzocht hoe de 51 Gelderse gemeenten het meedoenbudget beschikbaar stellen en waaraan het besteed kan worden. In vijftien gemeenten is er een online marktplaats waarop te zien is waar inwoners aanbieders kunnen vinden. Bij de marktplaatsen van elf gemeenten vonden we aanbieders die diensten aanbieden die als kwakzalverij, boerenbedrog of oplichting aangemerkt kunnen worden. Deze gemeenten zijn Apeldoorn, Arnhem, Beuningen, Duiven, Heumen, Nijmegen, Renkum, Rheden, Rozendaal, Westervoort en Zevenaar.

Er zijn ook zeven gemeenten die een vrij besteedbaar bedrag uitkeren aan minima, zonder te controleren waar het aan uitgegeven wordt. Bij 22 gemeenten moeten minima vooraf een budget aanvragen voor een specifieke activiteit en bij twee gemeenten kunnen minima uitgaven die voor vergoeding in aanmerking komen, achteraf declareren op basis van een bon of factuur. Het is niet uitgesloten dat deze gemeenten deelname aan de in dit artikel beschreven activiteiten toestaan. Verder hebben twee gemeenten alleen een regeling voor minderjarigen en bij drie gemeenten hebben we geen meedoenregeling kunnen vinden.