"De marathon in Mexico-Stad was de zwaarste marathon die ik heb gelopen", vertelt hardloper Frank Matthijssen uit Nispen. Maar voor ruim 11.000 deelnemers van de laatste editie was die marathon helemaal niet zo zwaar. Zij werden gediskwalificeerd omdat ze valsspeelden. Die lopers zouden onderweg gebruik hebben gemaakt van auto's en het openbaar vervoer om sneller aan de finish te komen.

Er stonden vorige week 30.000 deelnemers aan de start in Mexico-Stad en ruim een derde van dat aantal werd enkele dagen later gediskwalificeerd nadat hun elektronische chip niet elk tussenpunt had geregistreerd. Deelnemers gooiden het vervolgens op 'technische problemen', maar de organisatie zegt in een verklaring dat er veel valsspelers waren.

"Het Mexico City Sports Institute zal doorgaan met het identificeren van de gevallen waarin de deelnemers tijdens het evenement een onsportieve houding hebben getoond. Ook zullen de tijden ongeldig worden verklaard."

De organisatie van de marathon in Mexico-Stad kwam in actie na tips van andere lopers. Het is niet de eerste keer dat deze marathon op grote schaal deelnemers op deze manier moet diskwalificeren. Tijdens de editie van 2017 liepen zo'n 6.000 hardlopers tegen de lamp.

De verklaring van de organisatie
"Het is altijd mogelijk om vals te spelen, dat is zelfs bij de marathon van Rotterdam mogelijk", zegt Frank Matthijsen. Hij liep 22 marathons in Olympische Steden en zo ook in Mexico-Stad, in 2012. "Ik snap het alleen niet. Je wil dat toch helemaal niet? Dan kom je met je medaille aan bij de finish en zeg je dat je maar 30 of 35 kilometer hebt gelopen. Dat zou bij mij nooit naar boven komen."

Er zijn meerdere mogelijkheden om in Mexico vals te spelen, weet Matthijssen. "Tussen twee grote, brede, straten in lopen ook wegen. Dus als je een keer linksaf slaat, kun je makkelijk afsnijden. Ook een ritje met de metro is mogelijk, vertelt de hardloper.

"Bezoekers gaan ook met de metro om op verschillende plekken te kunnen kijken, dus dat zouden hardlopers ook kunnen doen. Ik heb dat toen niet zien gebeuren, want ik was al geweldig in strijd met mezelf", lacht de Brabander.

Dit jaar werden de frauderende lopers meerdere malen gesnapt. Een account op X, het voormalige Twitter, plaatst foto's met deelnemers die valsgespeeld zouden hebben en hoe ze dat deden.

Het is namelijk nooit helemaal afgezet met dranghekken en je kan ook over een dranghek springen of stappen.

Dat het altijd mogelijk is om vals te spelen tijdens een marathon, erkent ook Mario Kadiks, directeur van de marathon in Rotterdam. "Dat kan op elk parcours ja, die stelling durf ik wel aan. Het is namelijk nooit helemaal afgezet met dranghekken en je kan ook over een dranghek springen of stappen."

Over de situatie in Mexico kan Kadiks niet veel zeggen, want die kent hij niet. Wel weet hij dat in Rotterdam dit jaar, in april, ook tussen de 80 en 100 mensen uit de uitslag zijn gehaald.

"Die mensen snijden bijvoorbeeld na het 28-kilometerpunt een stuk parcours richting het Kralingse Bos af en finishen op de Coolsingel. Dan voelen ze zich niet super en weten ze dat ze de hele marathonafstand niet gaan halen. Dan finishen ze in het verzorgingsgebied. Maar dat zie ik niet als valsspelen. Als je lichaam dat aangeeft, dan vind ik dat alleen maar verstandig. Maar ze worden wel uit de uitslag gehaald."

Het valsspelen tijdens de marathon is niet nieuw. Tijdens de eerste Olympische Spelen, in Athene 1896, was er al sprake van. De nummer drie, Spyridon Belokas werd na een protest gediskwalificeerd, omdat hij een stuk met de auto zou hebben meegereden.

In 1904, tijdens de Olympische Spelen in de Verenigde Staten, zou de Amerikaanse hardloper Fritz Lorz na 14 kilometer ook een stuk van 20 kilometer met de auto hebben afgelegd. Vlak voor de finish stapte hij uit. De officials ontdekten de fraude en diskwalificeerden de winnaar.

In Mexico lag elke vijf kilometer een mat met een registratiepunt. Daar lopen deelnemers overheen en zo worden tijden geregistreerd. Die tijden ontbraken regelmatig bij duizenden lopers. "Het kan zijn dat er technische problemen waren", vertelt Kadiks. "Bij de marathon van Rotterdam kunnen mensen ook tussenpunten missen, doordat het systeem niet altijd 100 procent werkt."

De Rotterdamse organisatie zegt altijd real-time mee te kijken naar de tijden van de lopers, vertelt de directeur. "De tijden moeten een regelmatig verloop hebben. Als dat niet zo is, zoeken we secuur uit waar dat aan ligt. Ligt het aan het systeem, of aan het verkeerd dragen van een chip, of is er valsgespeeld?

Valsspelers kunnen op verschillende manieren gepakt worden, ook door tips van andere lopers, zegt Kadiks. "Er is veel sociale controle, want wij hebben een zeer drukbezocht evenement. Als wij tips krijgen, kunnen we ook nog altijd zoeken of er videobeelden zijn."