Hoe verenig je zowel vlot tramvervoer als een vlotte verbinding via het water in het centrum van Gent, zonder dat de brug telkens open moet? Het project Gentspoort biedt daar een innovatief antwoord op: “In plaats van de wegomhoog te tillen brengen we het water naar beneden. Zo kan zowel de tram als het vervoer over water vlot en veilig passeren in de toekomst. Vanuit Vlaanderen staan we voor innovatie, en dit is echt spitstechnologie, die maar op één andere plaats in Europa bestaat” aldus minister Lydia Peeters over de baanbrekende oplossing voor het knelpunt aan de huidige Lousbergbrug in Gent.

Deze vernieuwende oplossing werd voorgesteld door De Vlaamse Waterweg nv, de waterwegbeheerder van de Visserijvaart en de Lousbergbrug. De Werkvennootschap, die verantwoordelijk is voor het onderzoek en de uitvoering van project Gentspoort, zal dit nu verder uitwerken met alle belanghebbenden.

Het project Gentspoort onderzoekt, onder andere, de aanleg van een nieuwe tramlijn tussen het station Gent-Sint-Pieters en station Gent-Dampoort. Dit tracé loopt via het Zuid, Sint-Anna en zo naar de Kasteellaan. Daarbij dwarst het de Visserijvaart ter hoogte van de huidige beweegbare Lousbergbrug. Zowel de stad Gent als de Vlaamse Waterweg hebben de uitgesproken ambitie om in de toekomst meer watergebonden vervoer langs de Visserijvaart te laten passeren. Gentspoort wil een vlotte tramverbinding realiseren. Om al deze ambities waar te maken, met respect voor de omgeving en omliggende wijken, onderzoekt het studieteam Gentspoort de mogelijkheden van een ‘drop lock’, letterlijk een “valsluis”. Dit gebeurt in nauwe samenwerking met De Vlaamse Waterweg.

Voor een vlotte doorvaart zijn er een aantal factoren van belang, waaronder de vrije doorvaarthoogte. De vrije doorvaarthoogte van de huidige Lousbergbrug is momenteel niet voldoende voor alle schepen die over de Visserijvaart passeren. Dat betekent dat deze beweegbare brug open moet om die schepen te laten passeren. De brug openen, de schepen laten doorvaren, en de brug sluiten duurt relatief lang. Dit is geen wenselijke situatie wanneer er in de toekomst ook een klokvaste tramlijn over de Lousbergbrug zal passeren.

Een andere oplossing voor de scheepvaart zou kunnen zijn om de Lousbergbrug te verhogen. Dit is geen wenselijke oplossing, aangezien een tram een beperkte maximale hellingsgraad aankan. Dit zou dan ook resulteren in lange aanloophellingen met een hoge en niet te aanvaarden impact op de omgeving. Out-of-the-box en innovatief denken bij De Vlaamse Waterweg leverde de oplossing: door een valsluis te ontwerpen kan én het watergebonden transport passeren, maar hoeft de brug niet sterk verhoogd te worden of over een ophaalbaar brugdek te beschikken. Zo heeft de tram de garantie van continue en vlotte doorgang en kan de scheepvaart zonder beperkende gebruiksvensters vlot verder varen.

In de valsluis varen de schepen binnen, waarna de deuren worden gesloten. Vervolgens wordt het waterpeil verlaagd, waardoor de schepen lager komen te liggen en er voldoende vrije doorvaarthoogte wordt gecreëerd. De schepen zullen vervolgens onder en voorbij de nieuwe Lousbergbrug varen. Daar wachten ze tot de sluis zich weer helemaal met water gevuld heeft en het oorspronkelijke waterniveau is bereikt. Vervolgens openen de sluisdeuren zich en kan het schip haar weg vervolgen (zie schema). Dit betekent ook dat de waterweg plaatselijk wordt verdiept, er moet immers voldoende vaardiepte overblijven bij het verlagen van het waterpeil in de sluis.

De valsluis zal enkel moeten gebruikt worden door grotere schepen. Omdat de breedte aanwezig is, zal enkel de helft van de Visserijvaart ingericht worden als valsluis. De andere, lagere schepen zullen naast de sluis kunnen doorvaren en moeten dus niet wachten op het doorlopen van de sluis.

Deze figuur bevat een schematisch weergave van de Visserijvaart. Aan de ene kant is de valsluis ingetekend, waar de grotere schepen gebruik van kunnen maken. Aan de rechterkant is de vrije doorvaartstrook weergeven, waarlangs kleinere schepen altijd kunnen passeren. Ook wanneer de valsluis in gebruik is.