Kunst ontmoet wetenschap in een fotoproject van de University of Arizona College of Fine Arts dat een heel millennium in beslag zal nemen.

Grote kans dat je dit artikel thuis of op kantoor leest, maar hoe zag die plek er duizend jaar geleden uit? Voor jou is die vraag waarschijnlijk lastig te beantwoorden. Voor inwoners van Tucson, een stad in de Amerikaanse staat Arizona, die in het jaar 3023 leven zal dat een stuk makkelijker gaan. Want dankzij een duizend jaar durend fotoproject zullen zij weten hoe de Star Pass-wijk er in 2023 uitzag.

Het idee komt uit de koker van filosoof Jonathan Keats, werkzaam aan de University of Arizona College of Fine Arts. Samen met collega-onderzoekers installeerde hij een camera op Tumamoc Hill, naast een bankje dat uitkijkt op de wijk Star Pass. De camera moet wandelaars aanmoedigen om na te denken over wat de toekomst zal brengen, aldus de filosoof.

Mocht je nu denken dat dit duizendjarige project met een state-of-the-art camera wordt uitgevoerd, dan heb je het mis. Keats gebruikt hier een simpele gaatjescamera voor. Oftewel, een camera zonder lens. De lowtech camera bestaat uit een koperen cilinder met aan één uiteinde een dunne 24-karaats goudplaat, waarin een gaatje is gestanst. Zonlicht valt daar doorheen en schijnt op een lichtgevoelig oppervlak aan de achterkant dat is bedekt met meerdere dunne lagen van een rood olieverfpigment. De cilinder is gemonteerd op een stalen paal (zie foto bovenaan dit artikel).

Het invallende zonlicht zal het pigment doen vervagen. Daarbij verbleken donkere gebieden als de bergen langzamer dan heldere gebieden, zoals de lucht. En hoe ziet zo’n foto met een duizend jaar lange sluitertijd er dan uit? Als de camera er over tien eeuwen nog staat, zullen stabiele objecten beter te zien zijn dan veranderende. Stel dat het landschap niet veel verandert, dan is dat helderder weergegeven op de plaat dan bijvoorbeeld een gebouw dat is neergehaald na honderd jaar.

Keats moest overigens wel voor zo’n simpele camera gaan die ‘hufter proof’ genoeg is om de tand des tijds te doorstaan. Bovendien bestaat de technologie om de huidige digitale camera’s mee af te lezen hoogstwaarschijnlijk niet meer over duizend jaar.