In 1957 werd hond Laika de ruimte in gestuurd. Als eerste levende wezen maakte ze een baan rond de aarde, maar haar verhaal kreeg een triest staartje.

Op 3 november 1957 lanceert de Sovjet-Unie op een geheime plek op de steppen van Kazachstan een raket met de kunstmaan Spoetnik 2. Het was een van de vele lanceringen waarmee de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie elkaar probeerden af te troeven in aanloop naar de eerste maanlanding. Maar deze lancering was er niet zomaar een. Aan boord van de vier meter hoge aluminium kegel zat een levende passagier: hond Laika.

Laika had geen flauw benul dat ze op het punt stond als eerste levende wezen in een baan rond de aarde te belanden. Wel is duidelijk dat de twee à drie jaar oude hond doodsbang was. Haar ademhaling ging tekeer en haar hart klopte vele malen sneller dan normaal, terwijl ze in rap tempo wegschoot van de aardkorst. Maar waar kwam dit ruimtehondje vandaan? Hoe werd ze getraind voor haar missie? En hoe liep het voor haar af? Vijf tragische feiten over ruimtehond Laika.
Foto

1. Laika was een straathond
Laika zwierf door de straten van Moskou toen ze door Sovjetonderzoekers werd opgepikt. Ze was niet de eerste straathond die werd ingezet voor een ruimtemissie: wetenschappers redeneerden dat straathonden beter bestand zouden zijn tegen stressvolle situaties. Laika was ook niet de eerste hond in de ruimte, maar zou wel als eerste in een baan rond de aarde worden gebracht.

Samen met andere kandidaat-ruimtehonden werd Laika getraind voor die missie. De viervoeters brachten tijd door in centrifuges om te testen hoe ze reageerden op grote G-krachten en werden blootgesteld aan de geluiden die ze zouden horen tijdens een lancering. Ook moesten ze wennen aan het eten van voeding in gelatinevorm, zoals dat in de ruimte zou worden geserveerd.

2. Laika moest oefenen in kleine kooien
De Spoetnik 2 bood amper bewegingsruimte. Dit is een van de redenen dat veel van de ruimtehonden vrouwelijk waren: omdat een teefje haar poot niet optilt tijdens het urineren, neemt ze minder plek in. Om Laika voor te bereiden op haar reis in de krappe Spoetnik 2, werd ze in de weken voor de lancering getraind om in een kleine ruimte te leven. Onderzoekers plaatsten het hondje in steeds kleinere kooien en lieten haar daar tot twintig dagen zitten.

3. De gehaaste lancering werd haar fataal
Het oorspronkelijke plan was dat Laika levend zou terugkeren naar de aarde. Maar dat Sovjetleider Nikita Chroesjtsjov besloot dat de lancering moest samenvallen met de veertigste herdenking van de Russische Revolutie gooide roet in het eten. Plotseling hadden de onderzoekers nog slechts vier weken de tijd om een ruimtevaartuig te bouwen dat een levend wezen de ruimte in kon brengen. Dat kregen ze voor elkaar, maar er was niet genoeg tijd om ook te zorgen dat de passagier levend zou terugkeren.

4. Er werd gelogen over Laika’s dood
Tijdens de lancering van de Spoetnik 2 stond al vast dat Laika de reis niet zou overleven, maar de details rond haar dood bleven lange tijd onduidelijk. Het Sovjetregime verklaarde in eerste instantie dat Laika op de zesde dag in de ruimte was gestorven na het eten van een portie giftig hondenvoer. Dit zou volgens plan zijn gegaan, om te voorkomen dat ze een pijnlijke dood zou sterven door zuurstoftekort.
Pas decennia later kreeg werd duidelijk hoe de hond werkelijk aan haar einde was gekomen. Dimitri Malasjenkov, een van de wetenschappers die bij de missie betrokken was geweest, gaf in 2002 toe dat het hondje enkele uren na de lancering al was gestorven door stress en oververhitting: door problemen met de airconditioning steeg de temperatuur in de Spoetnik 2 tot boven de veertig graden Celsius. Laika had op het moment van haar dood waarschijnlijk zo’n vier rondjes om de aarde gemaakt.

5. De missie leverde maar weinig kennis op
Hoewel Laika na haar dood een heldenstatus kreeg in de Sovjet-Unie, kwam er kritiek op de manier waarop het hondje was behandeld. Haar dood was onnodig geweest en droeg in niets bij aan het vergroten van onze wetenschappelijke kennis. Jaren later zei Oleg Gazenko, een van de betrokken onderzoekers: ‘Hoe meer tijd verstrijkt, hoe schuldiger ik me voel. We hadden dit niet moeten doen. Deze missie leverde niet genoeg op om de dood van de hond te verantwoorden.’