Er komt mogelijk een verbod op de kunstmatige smaak van rook. En dat kan een probleem zijn voor de bekende worst van de Hema, want de rooksmaak van die worst is nep. De worst wordt niet daadwerkelijk gerookt, maar er worden aroma's aan toegevoegd om het naar rook te laten smaken. Uit onderzoek blijkt nu dat juist in die aroma's gevaarlijke stoffen zitten.
Woensdag houdt een comité binnen de Europese Commissie een stemming over het mogelijke verbod op deze aroma's. Dat zou betekenen dat Unilever, dat zowel Unox als Hema van rookworsten voorziet, moet stoppen met de huidige manier van produceren.

Het zijn niet alleen rookworsten waarvoor het verbod zou gelden. 'Vloeibare rook', het aroma, wordt namelijk ook gebruikt voor bijvoorbeeld salami, bierworstjes, barbecuesaus, pulled pork en gerookte amandelen.

Het mogelijke verbod heeft te maken met de manier waarop het rookaroma wordt gemaakt. Er wordt namelijk hout verbrand en de rook die daarbij vrijkomt wordt opgevangen en omgezet in een vloeibare substantie. "Als je alle gifstoffen eruit haalt, hou je alleen water over", zegt voedingsmiddelentechnoloog IJsbrand Velzeboer.

Met andere woorden: om de smaak te behouden blijven er enkele giftige stoffen over. Die stoffen zitten bijvoorbeeld ook in de zwarte stukjes die op vlees verschijnen als je het iets te hard braadt op de barbecue.

"Er zit behoorlijk wat troep in", vervolgt Velzeboer. En dat is precies de conclusie die de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) ook heeft getrokken. Die giftige stoffen zijn namelijk genotoxisch, wat betekent dat ze je DNA kunnen aantasten en kunnen leiden tot bijvoorbeeld kanker, erfelijke aandoeningen en onvruchtbaarheid.

Tien jaar geleden werd bij de Europese Commissie om toestemming gevraagd om de rookaroma's toe te staan voor gebruik bij voedsel. "Toen is al gezegd: let goed op de hoeveelheid die je binnenkrijgt", zegt voedingswetenschapper Alie de Boer van de universiteit Maastricht. Er werd toen een vergunning voor tien jaar afgegeven, maar die wordt nu dus mogelijk niet verlengd. Het verbod zou dan per 1 juli ingaan.

Unilever laat in een reactie weten een overgangstermijn te verwachten, mocht er inderdaad een verbod komen. Die periode zou dan lang genoeg moeten zijn om 'ofwel alternatieve rookaroma's te ontwikkelen, ofwel andere oplossingen te bedenken om de huidige smaak te behouden'.

Het daadwerkelijk roken van de worsten staat niet bovenaan de lijst met alternatieven. "Het traditionele roken is bij voorkeur niet de kant die Unox op wil gaan, omdat het roken met hout ongewenste milieu- en gezondheidseffecten met zich mee kan brengen", zegt de woordvoerder.

Mensen die regelmatig een rookworstje naar binnen werken, hoeven niet meteen in paniek te raken. Het risico op ziektes en aandoeningen door rookaroma's is klein, aangezien je als consument slechts heel kleine hoeveelheden binnenkrijgt.

Dat geldt ook voor het 'gewoon' roken van voedsel, dat van oudsher werd gedaan om eten langer houdbaar te maken: "Vaak is de hoeveelheid giftige stoffen relatief klein, dus het is niet direct heel schadelijk. Maar je kan beter voorkomen dat je die binnenkrijgt", zegt De Boer. "Ik zou me niet direct heel erg zorgen maken, maar het is wel een goede stap dat er weer kritisch naar wordt gekeken."