Verdienen bijthonden een tweede kans? In het landelijk Expertisecentrum voor Complexe Honden, een soort 'tbs-kliniek voor honden', vinden ze van wel. Een speciaal team traint de honden wekenlang intensief. Het kabinet financierde deze proef die nu klaar is. De resultaten zijn positief en het is de bedoeling dat de werkwijze en behandelingen landelijk worden uitgerold.
Hond Teun beet vorige maand een man en een hond in een parkje. Het dier werd in beslag genomen en moest weg bij zijn baasje, dat niet goed voor Teun zorgde. De hond (een kruising van een herder en een ander, onbekend ras) zit sinds een week in het Expertisecentrum voor Complexe Honden in Dongen.

In het centrum komen in beslag genomen honden terecht die een bijtincident hebben veroorzaakt. Een experiment, gefinancierd door het ministerie van Landbouw. Honden van allerlei soorten rassen krijgen wekenlang, uren per dag, intensieve verzorging en training op maat. Met als doel: terugkeren in de maatschappij. De Tweede Kamer drong aan op dit centrum.

"Een speciaal team van dierenartsen, gedragstherapeuten en trainers werkt bij ons om de honden op te vangen en te resocialiseren. Zodat, als het mogelijk is, het beest weer in de maatschappij terug kan keren en geadopteerd kan worden door een nieuw baasje", zegt directeur Maartje Horvers.

In de meeste gevallen lukt het om de honden te herplaatsen, maar niet altijd. "Dan besluiten we, soms na intensieve training, om alsnog tot euthanasie over te gaan."

De oorzaak van de agressie is vaak bepalend voor de toekomst van de hond. "Als de agressie een medische reden heeft, bijvoorbeeld een pijnlijke heup, moeten we dat behandelen. Maar als dat niet kan, krijgt het dier alsnog een spuitje."

Vaak is de oorzaak van het bijtincident een slecht baasje of een verkeerde omgeving. "In deze gevallen heeft de training zin en kunnen we het dier weer een nieuwe toekomst geven."

Maar een training kost tijd en al snel een paar duizend euro per hond. Het traject is intensief en duurt minimaal zes weken, weet trainer Hella van den Beemt die ook hond Teun traint. "We werken in verschillende fases. Teun zit nu in de eerste fase: de gewenningsfase. We bouwen dan een band op met de hond. Soms zit een hond eerst twee weken lang opgesloten in een kennel. En kun je alleen met wat voer en speeltjes wat betekenen."

Daarna beginnen de trainingen. Allereerst in de veldjes en snuffeltuinen op het centrum zelf. "Dan kunnen honden in aanraking komen met verschillende prikkels. Zo moet hond Teun leren om een band met mensen en met andere honden op te bouwen. Als je hem te snel los laat lopen, kan hij zo weer bijten."

Vervolgens gaan de trainers met de honden naar buiten. "Naar parken, parkeerplaatsen, winkels, een speeltuin. We observeren hoe honden reageren op de prikkels en trainen daarin verder."

Als het beest het diploma haalt kan het worden herplaatst. "Dan houden we nog vier weken alles op de voet in te gaten. We instrueren de nieuwe eigenaar. We plaatsen absoluut niet zomaar een hond terug. Als ik maar enige twijfel heb, doe ik het niet. Honderd procent garantie heb je nooit, maar neem van mij aan: we zijn zeer streng."

Hella is ook wel eens gebeten. "In mijn buik, maar het dier is uiteindelijk herplaatst. Het kost soms veel tijd en geld om een hond te heropvoeden."

Het ministerie van Landbouw noemt de resultaten positief. "Als we een hond kunnen heropvoeden, moeten we dat doen", vindt demissionair minister Piet Adema. "We zien dat dit centrum met gedragstherapieën komt die werken. Die protocollen moeten we nu landelijk gaan gebruiken. Bestaande organisaties en asielen moeten hiermee kunnen gaan werken."

Het kabinet hoopt dat de kosten gaan dalen als de werkwijze landelijk wordt uitgerold. "Maar we moeten ook eerlijk zijn: als we concluderen dat het niet aanslaat, of een bijtincident heel ernstig is, dan moeten we ook kunnen besluiten het dier te euthanaseren. Hoe spijtig ook."

Het kabinet is ook bezig om een fok-en houdverbod voor sommige rassen. Maar daarvoor zijn nieuwe wetten nodig en dat kost tijd.

Jaarlijks worden ongeveer 150.000 mensen gebeten door een hond. Als aangifte wordt gedaan kan het beest in beslag worden genomen. Vaak komt de hond in een asiel of soortgelijke opvang terecht, maar de asielen zitten vaak overvol en hebben niet de mankracht of tijd de honden te heropvoeden. In erge gevallen krijgt het dier een spuitje.

Trainer Hella vindt dat elke hond een tweede kans verdient. "Ik snap dat er mensen zijn die zeggen: 'geeft dat beest een spuit'. Maar aan de andere kant: in veel gevallen is de eigenaar verantwoordelijk. Moet zo'n beest daar dan de dupe van worden? Ik vind dat je zo'n beest dan nog een kans moet geven."

Of hond Teun het gaat redden? Hella en Maartje zijn positief. "Hij maakt in korte tijd nu al zulke goede vorderingen. Vaak zie je al dat in een rustige omgeving en met de juist verzorging bijthonden al heel snel goed gedrag gaan vertonen. Wij hebben alle vertrouwen in Teun."