Op Curaçao heeft de minister van Financiën gedreigd naar justitie te stappen met een onderzoek naar wanpraktijken bij de belastingdienst van het eiland. Hij deed dat kort voor zijn vertrek vorige week. Het onderzoek dat miljoenen aan misgelopen belastingen blootlegt is uiterst gevoelig voor Curaçao, dat de begroting al jaren amper rond krijgt.

Het onderzoek gaat over de dienst die de belastingen int op Curaçao, de Landsontvanger. Het werd uitgevoerd door de organisatie die de overheid en overheidsdiensten op Curaçao controleert, de Stichting Overheidsaccountants Bureau (SOAB).

Uit verschillende rapporten blijkt dat inwoners en bedrijven van Curaçao die te laat zijn met belastingbetalingen niet tot nauwelijks aanmaningen krijgen toegestuurd. Daarnaast krijgen diverse bedrijven, ambtenaren en politici op voorhand al teruggaven toegekend.

De afspraken worden rechtstreeks gemaakt met het hoofd van de Landsontvanger, via telefoon of WhatsApp. Ze blijven vervolgens buiten de boeken, waardoor ze ook niet gecontroleerd kunnen worden.

Uit de onderzoeken komt op zijn minst een wantoestand bij de dienst naar voren. Maar het roept vooral vragen op over mogelijke bevoordeling die loopt tot in hoge ambtelijke en politieke kringen.

De rapporten over de Landsontvanger liggen al lange tijd bij het parlement op Curaçao. Daar zijn ze vooralsnog zonder politieke gevolgen gebleven. Ook zijn de stukken buiten de deuren van het parlement onbekend. Parlementariërs die de NOS heeft gesproken ontwijken een antwoord op de vraag waarom.

De NOS heeft de onderzoeken van toezichthouder SOAB in handen, en daarnaast ook een brandbrief die oud-minister Silvania van Financiën dreigde naar het Openbaar Ministerie op Curaçao te sturen. Korte tijd later, dat was dus vorige week, ruimde Silvania het veld.

In de onderzoeken komt steeds één hoofdverantwoordelijke terug: Alfonso Trona, het hoofd van de Landsontvanger. Hij blijkt veel belastingvoorschotten aan "zowel ambtenaren als niet-ambtenaren, waaronder topambtenaren en (voormalige) politieke ambtsdragers" persoonlijk goed te keuren.

Hij kent zelfs voorschotten toe nog voor een belastingaangifte is ingediend. Alle afspraken worden in een "apart bestand geregistreerd". Hierdoor kan niemand controleren of de betalingsafspraken wel correct zijn, waarschuwde de controledienst SOAB al in 2022.

Naast deze praktijken blijven op Curaçao veel belastingaanslagen onbetaald, omdat niet duidelijk is of wanbetalers ooit een herinnering of aanmaning krijgen. Uit een steekproef van de controledienst onder risicovolle wanbetalers in 2022 blijkt dat iets minder dan de helft met een betalingsachterstand daadwerkelijk een aanmaning heeft gekregen. Van maar een klein deel van die groep is duidelijk dat de aanmaning ook echt is verstuurd.

In een reactie tegenover de onderzoekers erkent Trona de problemen bij de dienst. Als reden wijst hij vooral naar een brand in het oude kantoor van de Landsontvanger en tal van verhuizingen. Volgens hem zijn daardoor zoveel dossiers zoekgeraakt dat "er momenteel geen sprake is van een deugdelijke administratie".

Oud-minister Silvania zegt dat Trona de problemen nog altijd niet aanpakt. Hij zou de ministerraad in 2023 al hebben gevraagd hem te ontslaan. Dit leidde voorlopig alleen tot het instellen van een "ondersteuningsteam" bij de dienst.

De financiële gevolgen van het falende belastingbeheer zijn groot. Het College financieel toezicht (Cft) stelde eerder al dat de gebrekkige inning op Curaçao al jaren tot tekorten leidt op de begroting. Dit belemmert ook de afbouw van de overheidsschuld.

De toezichthouder dringt sinds 2020 al aan op hervorming en modernisering van de dienst. Zolang de inning niet betrouwbaar functioneert, blijft het eiland kwetsbaar voor nieuwe begrotingstekorten en geldproblemen.