Zes jaar nadat ernstig hersenletsel een Amerikaanse man in een minimaal bewuste toestand bracht, kan hij weer zelf eten en praten. Dankzij twee elektroden die diep in zijn brein zenuwcellen stimuleren.
Voor het eerst hebben neurochirurgen onder leiding van de New Yorkse neuroloog Nicholas Schiff diepe hersenstimulatie toegepast bij een patiënt in een minimaal bewuste toestand. Anders dan bij een coma is een patiënt met minimaal bewustzijn nu en dan korte tijd wat meer ‘bij’, en kan dan soms zelfs communiceren met mensen om hem heen.
De patiënt, die vandaag beschreven wordt in het tijdschrift Nature, volgde twee jaar een rehabilitatieprogramma, maar daardoor verbeterde zijn toestand niet. De vier jaar daarna werd hij verpleegd in een verzorgingsinstelling. Af en toe kon hij communiceren met oog- of vingerbewegingen, maar nooit met woorden. Voeding kreeg hij via een maagsonde.
Voor de experimentele behandeling startte de patiënt met hetzelfde rehabilitatieprogramma dat hij direct na het ongeluk had doorlopen. Vervolgens plaatsten hersenchirurgen twee elektroden diep in zijn brein en verbonden die met een onderhuids apparaatje dat gecontroleerd elektrische pulsen afgeeft. Die techniek wordt al routinematig ingezet bij ernstige vormen van de ziekte van Parkinson, en wereldwijd experimenteren artsen met andere toepassingen.
Binnen 48 uur na de operatie was de man wakkerder, met open ogen, en draaide hij zijn hoofd naar iemand toe wanneer die hem riep. Na een lange herstelperiode zochten de artsen vier maanden naar de beste instellingen van de elektroden. In die periode begon de man te praten: hij kon objecten benoemen, antwoord geven op vragen, zelf zijn eten kauwen en doorslikken, zelf drinken uit een beker en zijn haar kammen. Daarbij belemmerde hem vooral de stijfheid van het jarenlange stilliggen.
Daarna begon het eigenlijke experiment: de elektrodes stonden een periode aan en een periode uit, en de patiënt noch de beoordelende artsen wisten of de stroom er op stond. Met de stroom aan kon de man beter zijn ledematen bewegen, en was hij het meest alert. Maar ook zonder de stimulatie bleven veel verbeteringen bestaan.
De elektroden stimuleerden de thalamus, een centrale hersenstructuur die de hersenschors activeert wanneer een taak daarom vraagt. In de hersenschors, de buitenste laag van onze hersenen, vindt bewustwording plaats.