Kleren maken de man. Het is een oud gezegde, maar Amerikaanse onderzoekers ontdekten dat in deze woorden een opmerkelijke waarheid schuilt. Mannen in pak denken abstracter, maken verstandigere keuzes en hebben meer overzicht. Wie snel carrière wil maken, kan casual friday dus beter overslaan.

Wetenschappers van de California State University bogen zich over de vraag wat voor invloed formele kleding heeft op het denkproces. "Door het dragen van formele kleren voelen we ons machtig", zegt hoogleraar psychologie Abraham Rutchick tegen The Atlantic. "Dat verandert de manier waarop we naar de wereld kijken."

Die logica geldt overigens niet alleen voor mannen in pak, maar voor iedereen die zich in formele kleding hult. Rutchick en consorten ontdekten echter dat mensen zich niet alleen zelfverzekerd voelen in formele kleding, maar dat ze er ook anders van gaan denken. Mensen in nette kleding richten zich bijvoorbeeld meer op het totaalplaatje in plaats van te focussen op details.

De onderzoekers publiceerden hun resultaten in het vaktijdschrift Social Psychological & Personality Science. Om de invloed van kleding te bepalen vroegen ze de deelnemers om eerst te verschijnen in de outfit die ze die dag toevallig aanhadden. Vervolgens werd de 'formaliteit' van de kleding beoordeeld, waarna de studenten een aantal cognitieve tests maakten. Toen de kandidaten werd gevraagd om iets aan te trekken 'dat je bij een sollicitatie zou dragen', bleken de denkprocessen veel abstracter dan bij de tests die ze maakten in hun alledaagse kloffie.

Het dragen van een pak zet mensen aan tot abstract in plaats van 'concreet' denken, zo ontdekten de wetenschappers. Een eigenschap die goed van pas komt in leidinggevende functies. Een abstracte denkwijze zorgt er namelijk niet alleen voor dat we beter overzicht kunnen bewaren, maar ook dat we beter om kunnen gaan met negatieve feedback, zegt onderzoeker Michael Slepian. Ook bij geldzaken komt abstract denken goed van pas: het zorgt voor het onderdrukken van impulsieve aankopen ten faveure van voorzichtiger 'spaargedrag' op de lange termijn.

Gelden de resultaten ook voor mensen die dagelijks een pak dragen naar hun werk? Ja, zegt Slepian. "Of je nu iedere dag formeel gekleed naar je werk gaat, of alleen tijdens bruiloften, dat maakt geen verschil."

Toch is het op veel plekken juist steeds gebruikelijker om niet te formeel op de werkvloer te verschijnen. Een gemiste kans? Niet per se, denkt Slepain, die stelt dat de symbolische macht van een goed pak niet snel zal verdwijnen. "Het effect van formele kleding wint juist aan symbolische waarde als die wordt gereserveerd voor formele gelegenheden", zegt hij. "Het duurt lang voordat dit soort symbolen veranderen, en ik verwacht niet dat het pak als statussymbool snel verdwijnt."

Het onderzoek naar de psychologische effecten van kleding staat nog in de kinderschoenen, maar het onderzoek in Californië is niet het eerste dat een duidelijk verband aantoont tussen kleding en psychologie. Zo bleek uit een studie uit 2012 van de Northwestern University dat mensen die een witte jas droegen waarvan ze dachten dat die van een dokter was, zich veel aandachtiger opstelden dan wanneer ze dachten dat het kledingstuk aan een schilder toebehoorde.