Zoekende blikken in het centrum van Utrecht. Af en toe klinkt ergens gezang, gevolgd door een 'Alstublieft' en 'Kleingeld'. Mensen proberen te ontdekken waar het zingen vandaan komt, waar de straatmuzikant staat. Ze lachen als ze zien dat de serenades en smeekbedes blijken te komen uit een verlaten gettoblaster die is vastgeketend aan een prullenbak. De eigenaar van de stereo is in geen velden of wegen te bekennen.
De radio fungeert als volledig geautomatiseerde straatmuzikant, compleet met bedelbekertje voor de giften. Maar er is nog geen geld in het bekertje gelegd, tegenover de Bijenkorf in het centrum van Utrecht. Drie Bijenkorf-medewerkers die aan de overkant van de straat hun pauze houden, kunnen er wel om lachen.

,,Iedereen kijkt om zich heen, zo van 'waar komt dat vandaan''', zegt 'Bijenkorfer' Joke. ,,Maar dat zingen, daar word ik niet blij van. Dus ik dacht: ik geef hem een euro, en vraag of-ie ophoudt. Maar er is dus niemand, dus ik kan ik het niet vragen.''

De drie employés, Layla, Joke en Sinem, hebben geen idee wie achter de actie zit. Is het een luie straatmuzikant, of zit er meer achter? Dat laatste blijkt het geval. De 'bedelende gettoblasters' staan op wisselende plekken in de Utrechtse binnenstad en zijn het werk van de Amsterdamse kunstenaar Dries Verhoeven.

,,Ik wil een gesprek openen over de zichtbaarheid van armoede in onze samenleving'', legt de 40-jarige Verhoeven uit. ,,Er is een groeiende armoede in Nederland en grotere hulpvraag in Europa en misschien wel in de wereld, een grotere inkomensongelijkheid.''

,,Aan de andere kant maken we dat minder zichtbaar. Zo is het verboden om te bedelen en wordt er anti-daklozenmeubilair ontwikkeld waar je net niet lekker op ligt, zodat er geen daklozen gaan liggen. Er is een ontmoedigingsbeleid tegen zingen voor geld op straat.''

Verhoeven, die een studio heeft in kunstpand Het Huis in Utrecht, hoopt dat zijn werk mensen daar over na laat denken. ,,Vinden we dat de overheid ons moet beschermen tegen bedelaars en de stad dus moet schoonvegen?''

De stereo's staan op plekken waar voorheen vaak daklozen te vinden waren, en sommige van de ingesproken stemmen zijn van echte landlopers.

De reacties zijn wisselend, zegt de 40-jarige kunstmaker. ,,Een vrouw vertelde me laatst dat ze dertig meter na de recorder een echte bedelaar tegenkwam die om geld vroeg. Ze zei dat ze toen een heel ander gesprek had dan normaal, omdat ze ze normaal als een soort grijze vlek ziet. Ze zijn er wel, maar je ziet ze niet.''

Er zijn ook mensen die zeggen dat ze ongemakkelijk worden van de kunstbedelaars, 'omdat er al genoeg bedelaars zijn', zegt Verhoeven. ,,Die bevestigen voor mij het beeld dat bedelaars weggepoetst moeten worden. Ik weet niet of dat goed of slecht is, maar wel dat het goed is dat we het daar met z'n allen over hebben.''

Het werk van Verhoeven is onderdeel van Hacking Habitat, een tentoonstelling in de voormalige bajes aan het Wolvenplein. De exhibitie gaat over het ontregelen van systemen, technologie en actuele onderwerpen als privacy. De tentoonstelling en de aalmoesradio's in het centrum zijn nog tot begin juni te bewonderen, of te omzeilen, als je geen kleingeld hebt.
Foto