Van rupsen die zich voordoen als mierenkoningin, tot vissen die hun sperma zonder pardon in dat van een ander lozen. Veel dieren leiden elkaar met doortrapte trucs om de tuin.

Cladomelea debeeri, een Noord-Amerikaanse spinnensoort, is een echte krijger in het dierenrijk. Martin Stevens, auteur van het boek Cheats and Deceits over dieren die elkaar bedriegen, legt uit dat het vrouwtje van de spin gebruikmaakt van een ouderwets jachtwerktuig: de bola. De spin maakt een bal van kleverig materiaal en produceert daarnaast een stof die ruikt zoals die waarmee vrouwelijke nachtvlinders mannetjes lokken. Zodra er een mannetje opduikt, zwaait de spin met de kleverige ‘bola’. Ze verstikt de nachtvlinder en eet hem op.

Een tweede bedrieger is de schaatsenrijder, een insect dat letterlijk over het water loopt en waarvan mannetjes en vrouwtjes op zijn zachtst gezegd ‘gecompliceerde’ relaties onderhouden. “De vrouwtjes hebben een genitaal schild om zich te beschermen tegen opdringerige mannetjes”, zegt entomoloog Katy Prudic. Om dit pantser te ontwijken, gebruiken de mannetjes een smerige truc: ze gaan op het vrouwtje zitten en slaan op het water, zodat vibraties ontstaan die roofdieren aantrekken. Het mannetje zit bovenop, dus heeft een grotere ontsnappingskans. Prudic: “Hij wordt pas rustig zodra het vrouwtje toegeeft. En die moet wel, om de kans om opgegeten worden te verkleinen.”

Niet alleen op het land, ook in het water wordt gemanipuleerd. Thalassoma bifasciatum is een rifvis waarvan sommige mannetjes nooit volledig volgroeien. In plaats van dat hun lichaam groeit, gebruiken ze hun energie om gigantische testikels te produceren. Die beslaan ongeveer 20 procent van hun lichaamsgewicht. Marah J. Hardt, auteur van het boek Sex and the Sea, legt uit waarvoor de enorme testikels dienen. “Deze mannetjes wachten tot een dominant mannetje de eieren van een vrouwtje begint te bevruchten. Op dat moment schieten ze in actie en dumpen ze hun sperma in de mix”, zegt Hardt. Ze deponeren tien keer zo veel sperma als de dominante mannetjes en verwekken dus meer nakomelingen.

Ook bepaalde vogelsoorten houden wel van een leugentje om eigen bestwil. De koekoek bijvoorbeeld, laat andere soorten op zijn kinderen passen, zonder dat zij zich hiervan bewust zijn. De vogel, inheems in Europa en Azië, staat erom bekend in andermans nest te kruipen en er een ei te leggen. Vervolgens is het aan de eigenaren van het nest om het kuiken groot te brengen.

Tot slot is er het gentiaanblauwtje, een vlinder die ook in Nederland en België leeft. Het vrouwtje van deze soort legt haar eieren op een waardplant, een plant waarop een organisme de bestanddelen vindt die noodzakelijk zijn voor voortplanting. Wanneer de jonge rupsen uitkomen, vallen ze op de grond en stoten ze geuren uit van diverse soorten steekmieren. De mieren worden voor de gek gehouden en nemen de kleine rupsen mee in hun nest en voeden ze op. “De rupsen kunnen zelfs het geluid van een koningin nabootsen, waardoor de mieren ze koninklijk behandelen”, zegt Stevens.