In Botswana is op dit moment een wel heel eigenaardig experiment gaande: onderzoekers schilderen er ogen op het achterwerk van koeien…

De getekende ogen zijn nogal imponerend en hebben maar één doel: leeuwen op afstand houden. Het idee voor het experiment ontstond toen onderzoeker Neil Jordan, verbonden aan de University of New South Wales, in Botswana zag hoe een leeuw de jacht opende op een impala. “Leeuwen kruipen op hun prooi af, zorgen dat ze heel dichtbij komen en springen er dan ongezien op,” vertelt Jordan. “Maar in dit geval zag de impala de leeuw. En zodra de leeuw zich realiseerde dat hij gezien was, stopte hij de jacht.”

Jordan vroeg zich af of hij leeuwen voor de gek kon houden door vee – steeds vaker op het menu van de leeuw – van een extra paar ogen te voorzien. Hij nam – in samenwerking met een lokale boer – de proef op de som. De kudde van de boer bestond uit 62 runderen. Een derde ervan kregen ogen op hun kont getekend. Elke dag werden de runderen geteld. Na tien weken leek het experiment een succes: er waren drie koeien gedood, maar dat waren allemaal koeien zonder een extra paar ogen. Van de koeien met een extra paar ogen was er geen één door een leeuw gegrepen.

Een mooi experiment, maar te klein om echt conclusies te kunnen trekken. En dus is er op dit moment in Botswana een tweede experiment aan de gang. Ook hieraan nemen zo’n 60 runderen deel en wederom is de helft voorzien van een geschilderd extra paar ogen. Een belangrijk verschil is dat een aantal runderen nu bovendien uitgerust is met een GPS-tracker. Net als een wilde leeuw in de omgeving. Met die tracker worden de bewegingen van prooi en roofdier gevolgd en gekeken wanneer en waar ze elkaar ontmoeten. “Dit geeft ons informatie over de blootstelling van beschilderde en niet-beschilderde koeien aan roofdieren en onthult waar de meeste conflicten ontstaan.”

Als ook uit dit experiment blijkt dat de beschilderde koeien een grotere kans hebben om het vege lijf te redden, kan het wel eens betekenen dat Jordan een goedkope, effectieve manier gevonden heeft om conflicten tussen vee (en dus mensen) en leeuwen te voorkomen. Omdat de beschermde gebieden waarin leeuwen doorgaans wonen kleiner worden, komen leeuwen steeds vaker in contact met menselijke populaties (die de grenzen van hun leefgebied op hun beurt voortdurend opschuiven). De leeuwen eten het vee van deze mensen op en hebben zo een enorme impact op hun bestaan (en met name de voedselvoorziening). De leeuwen doden – met een geweer of gif – is momenteel eigenlijk de enige effectieve manier om de leeuwen te bestrijden. En dat is zorgwekkend. Want de Afrikaanse leeuw staat op de lijst met bedreigde soorten en wordt daarop als ‘kwetsbaar’ bestempeld. Waren er in de jaren ’90 van de vorige eeuw nog zo’n 100.000 leeuwen, vandaag de dag zijn dat er naar schatting tussen de 23.000 en 39.000.
Foto