Van je darmklachten af met neppillen? Het kan, beweert Linda Buonanno die meedeed aan onderzoek waarbij ze al van tevoren wist dat ze placebo's slikte. Ze smeekte na de proef om de neppillen te mogen blijven gebruiken, 'omdat ze zich fantastisch voelde'.

Linda lijdt al vijftien jaar aan het prikkelbaredarmsyndroom. Mensen met die ziekte hebben heftige pijn zonder dat daarvoor een duidelijk aanwijsbare biologische oorzaak is. Ook bestaat er geen goede behandeling voor. Geen dokter of medicijn had een positief effect op de bestrijding van Linda's ziekte. Totdat ze zich aanmeldde voor het placebo-onderzoek.

Al langer was bekend dat een placebo de activiteit van het deel van de hersenen waar pijnsignalen worden verwerkt, vermindert. Ook niet-pijnlijke, psychische kwalen werden al bedwongen met neppillen. En op nog een andere manier bestaat het placebo-effect: er zijn gevallen bekend van nepoperaties die de patiënt deden opfleuren.

Er zijn nu dus ook mensen die beweren baat te hebben bij het innemen van pillen waarvan ze voor het gebruik al weten dat er geen werkzame stoffen in zitten. Zonder pillen is ook een placebo-effect te bereiken. Zo kan veel praten over de ziekte en de pijn de klachten doen verminderen. Volgens sommige onderzoekers ligt het ook aan persoonlijkheidskenmerken zoals optimisme en het geloof het lot in eigen hand te hebben.

Een belangrijk mechanisme dat ervoor zorgt dat placebo's zo'n sterk effect kunnen hebben, is de communicatie tussen arts en patiënt. Een patiënt is eerder geneigd in de werking van een neppil te geloven wanneer de arts een overtuigend verhaal vertelt over de werking van het 'medicijn'. Psycholoog Jozien Bensing onderzoekt momenteel hoe de arts-patiëntcommunicatie gerichter kan worden ingezet om placebo-effecten in de zorg zo groot mogelijk te maken.

Dat hoopt ze onder andere te bereiken door gesprekken tussen arts en patiënt op te nemen. Na afloop wordt de video voorgelegd aan de betrokken patiënt, waarbij deze gevraagd wordt feedback te geven op kritische incidenten in hun eigen communicatie en in de communicatie van de arts.