Een Nederlandse man die al acht jaar niet kan bewegen en praten door hersenschade, kan dat wel weer voor een korte tijd nadat hij het slaapmiddel Zolpidem heeft gekregen. Uit hersenscans blijkt dat dit mogelijk is doordat de slaappil een belemmering voor deze handelingen wegneemt.

Dat melden wetenschappers van het Radboudumc en het Amsterdam UMC. Het gaat om de 37-jarige Richard, die in een verpleegtehuis in Den Haag woont. Een bepaalde activiteit in de hersenen - belangrijk voor de overdracht van informatie - is te hevig en overheerst bij Richard een andere, voor bewegen en praten noodzakelijke hersenactiviteit, zagen de onderzoekers aan de scans van de hersenen.

"Je zou de hersenen als het ware kunnen vergelijken met een groot strijkorkest. Bij Richard spelen de eerste violen zo hard dat ze de andere leden van het strijkorkest overstemmen en men elkaar niet meer goed kan horen. Zolpidem zorgt ervoor dat deze eerste violen even meer ‘pianissimo’ spelen, zodat iedereen weer binnen de maat speelt", zegt mede-onderzoeker Hisse Arnts, neurochirurg in opleiding.

Dat Richard juist niet gaat slapen van Zolpidem, zoals een ander mens zou doen, ligt waarschijnlijk aan de wijze waarop zijn hersenen in de war zijn geraakt, denkt Arnts.

Het probleem is dat Richard went aan het slaapmiddel, waardoor de werking telkens korter wordt. Toch krijgt hij het nog met regelmaat en geeft de ontdekking een hoopgevend aanknopingspunt voor nader onderzoek. "Aan iets wat er niet meer is, kun je niets meer doen, maar aan iets wat je kunt remmen wel", zegt specialist ouderengeneeskunde en onderzoeker mede-onderzoekster Willemijn van Erp.

Richard is niet de allereerste die met dergelijk middel kort naar een normale situatie kan terugkeren; er zijn vergelijkbare berichten uit Italië en in Zuid-Afrika. Maar hoe het komt is nu volgens de medische centra voor het eerst vastgesteld aan de hand van de scans.

Richard, destijds 29, kreeg acht jaar geleden te maken met ernstig zuurstofgebrek doordat hij zich had verslikt in een stukje vlees. Hij kon niet meer praten, bewegen en zelfstandig eten en herkende familie niet meer. Hij belandde met de zeer zeldzame diagnose akinetisch mutisme in het verpleeghuis.

Zijn situatie leek uitzichtloos. In overleg met de familie is besloten het middel aan Richard te geven. Twee uur na het innemen begon hij vrolijk te praten. Hij wilde van de verpleegkundige weten hoe zijn rolstoel werkte en vroeg om fast food. Richard kon met ondersteuning een stukje lopen en belde zijn vader, die de stem van zijn zoon al jarenlang niet meer had gehoord.