Het was een klus van de lange adem. De historische Tram 1 van Enschede, ooit de allereerste stadstram van Nederland, is volledig gerestaureerd. Vandaag was hij in volle glorie in het centrum van Enschede te bewonderen.
De monumentale tram werd in 2016 in desolate toestand gekocht van een particulier. Het voertuig had jarenlang dienstgedaan als tuinhuisje waardoor er ook geen onderstel meer onder zat. Maar vandaag, bijna een eeuw nadat hij in 1933 uit dienst ging, is de tram helemaal opgeknapt in de Enschedese binnenstad teruggekeerd.

Voor de restauratie van de TET tram was een kwart miljoen subsidie beschikbaar
De Stichting Historische Sociëteit Enschede-Lonneker (SHSEL) werkte de afgelopen jaren samen met vrijwilligers van Museum Buurtspoorweg (MBS) in Haaksbergen om de tram weer tot leven te wekken. Projectleider Jan Astrego kon zijn trots nauwelijks verbergen. “Tel maar uit. Sinds 1933 heeft hij niet meer gereden. Bijna honderd jaar weg en nu staat hij hier weer in al zijn glorie.”
Foto

De restauratie van het monumentale rijvoertuig kwam tot stand dankzij een subsidie van 250.000 euro in aanloop naar het 700-jarig jubileum van Enschede.
De gerestaureerde tram werd vandaag vanuit de werkplaats in Haaksbergen op een dieplader naar de Brammelstraat gebracht, waar de Enschedese burgemeester Roelof Bleker tijdens de officiële onthulling de verlichting ontstak.

TET tram 1 reed tussen 1918 en 1933 door de stad, in de glorietijd van de Twentse textielindustrie, toen fabriekssirenes en arbeiderswijken in Enschede het straatbeeld bepaalden. Zijn carrière was echter van korte duur, want al snel maakte de tram plaats voor de opkomende bussen, die flexibeler door de groeiende stad konden rijden. Wat uiteindelijk van één van de tramwagons overbleef, was een vergeten houten bak die lange tijd dienst heeft gedaan als tuinhuis en steeds verder aftakelde.

Het houten casco werd ten behoeve van de restauratie bij binnenkomst volledig gestript en weer opgebouwd. Met veel liefde en oog voor detail. Maar het echte huzarenstuk van de restauratie zat onder de vloer: het complete onderstel moest vanaf nul opnieuw worden gebouwd.
“Het oude was te zwak en paste niet meer”, vertelt Astrego. “We hebben alles verstevigd, bouten vervangen door klinknagels en het frame geschikt gemaakt voor normaalspoor. Hij is voorbereid om weer te kunnen rijden, al mag dat straks alleen op historische trajecten.”

In de werkplaats van Haaksbergen is bijna twintig maanden lang onafgebroken gewerkt aan het weer opknappen van het gevaarte. Werkplaatschef Stefan Fähnrich weet nog hoe de tram in Haaksbergen binnenkwam. “Als een kaal casco. Het was echt een tuinhuisje, de onderkant van het tram toestel was helemaal weg. We hebben alles eerst moeten reconstrueren.”

Waar de tram uiteindelijk een vaste plek krijgt, is nog niet bekend. Er zijn plannen om de tram in deze regio een nieuw onderkomen te geven, maar daarvoor moet eerst financiering gevonden worden. Dit weekend is de tram te zien voor het publiek tijdens de Najaarsstoomdagen in museum Buurt Spoorweg in Haaksbergen.
Ook zal daar een kleine expositie en een documentaire over de restauratie van TET tram 1 getoond worden. De moeite waard volgens de projectleider, want; "Het is echt een uniek exemplaar", zegt Astrego. “Er waren ooit in heel Nederland zeven van deze trams. En dit is echt de laatste die nog over is.”