Hoor jij het verschil tussen muziek die is gecomponeerd door Bach of een stuk dat is gecreëerd door een kunstmatig neuraal netwerk? Waarschijnlijk niet, of je moet een grote Bach-kenner zijn.

Johann Sebastian Bach schreef in de achttiende eeuw honderden muziekstukken en wordt gezien als een van de invloedrijkste componisten uit de geschiedenis van de klassieke muziek. Zijn bekendste compositie is de Matthäus-Passion, een oratorium dat het lijdens- en sterfverhaal van Jezus vertelt. Andere bekende stukken zijn Orkestsuite no. 3 BMV 1068 – Air, Brandenburgs concert no.3 en Orkestsuite no. 2 BMV 1067 – Badinerie.

Kan een computer nieuwe muziek produceren in de stijl van Bach? Wetenschappers Gaetan Hadjeres en Francois Pachet namen de proef op de som en leerden een kunstmatig neuraal netwerk een chorale cantata maken in de stijl van Bach. Een chorale cantata is een compositie gebaseerd op een Lutheraanse hymne. De compositie bestaat uit vocalen die worden ondersteund door instrumenten. Een sopraan zingt en wordt begeleid door drie harmonieën gezogen door een alt, tenor en bas.

Een kunstmatig neuraal netwerk leerde 352 chorales van Bach en creëerde uiteindelijk een dataset van 2.503 chorales. Tachtig procent van deze dataset gebruikte de computer om Bach-harmonieën te leren herkennen. De rest werd ingezet ter validatie.

Vervolgens slaagde de computer er in om zelf harmonieën te produceren in de stijl van Bach. Luister hieronder maar eens.
Filmpje met de muziek

De onderzoekers waren benieuwd of de computergegenereerde compositie niet onderdeed voor Bachs meesterwerken en lieten meer dan 1600 mensen deze compositie horen. Daarnaast kregen de proefpersonen andere harmonieën voor hun kiezen. Ze moesten daarna bepalen welk muziekstuk het meest op het werk van Bach leek. Ongeveer de helft van de stemmers koos voor het werk van de computer, wat veel hoger is dan voor andere muziek. Alleen toen de proefpersonen een echte Bach hoorden, was het percentage nog hoger: 75%.

Het is een interessant onderzoek, want mogelijk kunnen computers in de toekomst hitgevoelige muziek maken door populaire liedjes te analyseren. De vraag is echter of computers – net als mensen – nieuwe muziekstromingen kunnen bedenken of dat er alleen lookalikes geproduceerd kunnen worden. We gaan het zien.