Nieuw onderzoek suggereert dat van elk oog iets anders wordt verwacht. En daarom zien ze er ook heel anders uit.

Veel inktvissen wonen op grote diepte, in koude en donkere wateren. En veel inktvissen zien er dan ook wat bijzonder uit, omdat ze zich aan hun extreme habitat hebben moeten aanpassen. Ook de inktvis Histioteuthis heteropsis kan zich in dat rijtje scharen. De inktvis heeft namelijk één groot en één klein oog. Maar waarom nu eigenlijk precies?

Onderzoekers hebben dat nu uitgezocht. Ze bestudeerden meer dan 150 filmpjes die van de inktvis zijn gemaakt. De beelden laten zien dat deze inktvis zich het liefst met zijn hoofd naar beneden en staart naar boven – bijna verticaal – door de wateren verplaatst. En daarbij is zijn grote oog voortdurend naar boven gericht, terwijl het kleine oog naar beneden gluurt.

Simulaties wijzen uit dat het grote oog zoekt naar donkere schaduwen tegen het zonlicht dat recht van boven komt. Het kleine oog – dat naar beneden kijkt – kan onmogelijk schaduwen waarnemen. Het kan er dan ook alleen op gericht zijn om bioluminescente organismen – organismen die zelf licht geven – op te sporen, zo suggereren simulaties. Het kleine oog zoekt dus naar lichtgevende organismen tegen een donkere zeebodem.

Het kan ook verklaren waarom het ene oog heel groot is en het andere heel klein. Het oog dat naar boven kijkt – en schaduwen op moet merken – moet heel gevoelig zijn voor het weinige zonlicht dat de diepe wateren weet te bereiken. En hoe groter het oog, hoe gevoeliger het is, zo wijzen simulaties uit. Het oog dat naar beneden kijkt, hoeft niet groot te zijn om lichtflitsen tegen een donkere achtergrond op te merken. “Dus kan het door de generaties heen een beetje kleiner worden,” stelt onderzoeker Sönke Johnsen. “Maar het oog dat omhoog kijkt, heeft er baat bij als het een beetje groter wordt.”

En zo is waarschijnlijk een inktvis ontstaan met twee ogen die elk een heel andere omvang hebben. “Het kost veel energie om ogen te maken en onderhouden,” vertelt onderzoeker Kate Thomas. “Je wil dat de ogen groot genoeg zijn om te doen wat ze moeten doen, maar je wilt geen ogen hebben die te groot zijn, omdat dat alleen maar verspillend werkt.”
Foto