Voor het eerst in de geschiedenis heeft een rivier dezelfde wettelijke status als een mens gekregen. De Whanganui-rivier, de op drie na grootste rivier in Nieuw-Zeeland, heeft sinds woensdag officieel evenveel rechten en plichten als een mens. De rivier wordt door de Maori's beschouwd als een levende voorouder.

Het duurde maar liefst 140 jaar voordat de overheid en de lokale Maori-stam Whaganui Ibi het met elkaar eens werden. Volgens de Maori's bezit de rivier spirituele krachten en is hij door Nieuw-Zeeland de afgelopen honderd jaar onterecht behandeld als bezit.

Veel Maori huilden dan ook van geluk en begonnen te zingen toen de wet woensdag officieel goedgekeurd werd in het parlement. “We hebben ervoor gevochten dat in de wet zo goed mogelijk wordt vastgelegd dat de rivier voor ons als levend wezen geldt - en ook zo behandeld moet worden”, zei Gerrard Albert, hoofdonderhandelaar van de Whanganui tegen The Guardian.

De rivier, die door de stam Te Awa Tupua wordt genoemd, krijgt twee vertegenwoordigers, een namens de Maori-stam en een namens de regering. Hiermee krijgt de Whanganui, of liever gezegd haar twee vertegenwoordigers, het recht zicht te verdedigen voor een rechtbank. Dat betekent dat er geen onderscheid meer is tussen de rivier en de Maori-stam: schade berokkenen aan de rivier is hetzelfde als schade berokkenen aan de hele Maori-stam.

De Nieuw-Zeelandse minister Chris Finlayson geeft toe dat het in eerste instantie misschien een opmerkelijk besluit lijkt, “maar het is niet vreemder dan aan bedrijven of stichtingen een rechtspersoonlijkheid toekennen.”

Finlayson onderhandelt als minister met de Maori-stammen namens het Verdrag van Waitangi. Dat verdrag zorgde er in 1840 voor dat de Maori’s onderdanen van de Britse rijk werden en de verdeling van het land werd vastgelegd. De Maori’s en de regering hebben doorgaans een andere interpretatie van het verdrag, wat in het verleden vaak tot conflicten leidde.

De minister is dan ook blij dat de wet er eindelijk door is: “Hiermee wordt de diepe spirituele band tussen de Whanganui Iwi en hun rivier erkend en een sterk platform opgezet voor de toekomst van de rivier”. Het besluit is volgens hem belangrijk voor de Maori's, omdat nu ook andere natuurgebieden dezelfde rechten kunnen krijgen als de Whanganui.

Met de nieuwe wet komt er een einde aan het langste juridische proces in de geschiedenis van Nieuw-Zeeland. Hoewel het conflict al in 1870 ontstond, duurde het tot 2009 voordat formele onderhandelingen tussen de overheid en de stam begonnen. In 2012 ondertekende de regering al een voorlopige overeenkomst. De afgelopen jaren onderhandelden beide partijen over concrete afspraken.

Dat heeft vooral tot een flinke financiële compensatie geleid. De overheid gaat omgerekend zo’n 52 miljoen euro aan schadevergoeding betalen. Ook is er 650 duizend euro nodig om de nieuwe wettelijke status van de rivier te laten vastleggen en komt er ruim 19 miljoen euro beschikbaar voor een fonds dat moet toezien op het welzijn van de rivier.

De Whanganui is weliswaar de eerste rivier ooit is die de status van rechtspersoon krijgt, maar toch was er in het verleden een soortgelijk geval. In 2014 kreeg Te Urewa, een voormalig nationaal park in Nieuw Zeeland, ook al de status van rechtspersoon.

Veel Maori’s waren naar het parlement gekomen om de goedkeuring van de wet te vieren. Bekijk hieronder de video.
Filmpje