Hebben dieren empathie? Het is een vraag die onderzoekers bezighoudt. Het feit dat een heldhaftige zangvogel een soortgenoot in nood redt, is mogelijk een teken dat deze dieren empathisch zijn.

De seychellenzanger is een bijzonder vogeltje. Zo is er sprake van een erg sociaal broedsysteem, waarbij ook broers, zussen en grootouders helpen met het opvoeden van jongen. De seychellenzanger heeft weinig natuurlijke vijanden op de Seychellen en kan hierdoor erg oud worden. De oudste seychellenzanger bereikte een leeftijd van negentien jaar.

Onderzoekers Martijn Hammers (GELIFES, Rijksuniversiteit Groningen) en Lyanne Brouwer (Australian National University en Nederlands Instituut voor Ecologie NIOO) bestudeerden een kleine zangvogel, namelijk de seychellenzanger. Deze zangvogel kan op het eilandje Cousin in de Indische Oceaan verstrikt raken in de kleverige zaden van de pisoniaboom. Deze boom wordt ook wel de ‘vogelvangende boom’ genoemd. De zaden blijven aan de vleugels van de vogel plakken, waardoor de dieren niet goed voedsel kunnen zoeken en zij vaak overlijden.

Maar gelukkig helpen anderen een handje. Wanneer een seychellenzanger verstrikt raakt in de zaden, schieten familieleden te hulp. Zij plukken en trekken met de snavel om de zaden te verwijderen. Dit is niet zonder risico’s. Er bestaat namelijk een kans dat de hulpverleners zelf onder de zaden komen te zitten. Toch is het verstandig om een familielid te redden, omdat zo de samenstelling van de familiegroep blijft bestaan.

Hammers: “We verwachten dat dit gedrag bij meer wilde dieren voorkomt, vooral bij soorten die in familiegroepen leven. Ook bestaat er een kans dat deze gunst op een later moment wordt terugbetaald, bijvoorbeeld als de vogel ergens zelf hulp bij nodig heeft.”

“Dit redgedrag is een erg bijzondere vorm van sociaal gedrag,” vertelt Hammers. “De redder moet namelijk door hebben dat de ander in gevaar is, maar ook de oorzaak van het gevaar herkennen en de juiste actie ondernemen om het gevaar weg te nemen. Daarnaast loopt de redder door het uitvoeren van de reddingsactie mogelijk zelf gevaar. Dat dieren soortgenoten redden uit gevaarlijke situaties zou een indicatie kunnen zijn dat dieren empathie vertonen, maar meer onderzoek is nodig om andere verklaringen uit te kunnen sluiten.”

Het is bekend dat dieren als dolfijnen en mieren soortgenoten redden uit gevaarlijke situaties. Zo vormen wilde dolfijnen een vlot om een stervende dolfijn boven water te houden. Dit is echter de eerste keer dat dit gedrag wordt gespot bij wilde vogels.