De aanhoudende droogte heeft archeologische sporen onthuld van een middeleeuws bolwerk bij Noordlaren.

De contouren van de burcht zijn duidelijk te zien op recente luchtfoto’s van Aerophoto Eelde. De cirkelvormige patronen worden zichtbaar doordat de middeleeuwse grachten meer water vasthouden dan het kurkdroge land er omheen.

Archeologe Diana Spiekhout noemt de foto’s van grote waarde. ,,Deze luchtfoto’s behoren tot de mooiste die ik ooit heb gezien van zo’n bolwerk.’’

Spiekhout promoveert binnenkort aan de Rijksuniversiteit Groningen op haar onderzoek naar middeleeuwse kastelen in Noordoost-Nederland. ,,Mensen denken bij kastelen aan een sprookjeskasteel van Disney, maar militaire verdedigingswerken uit de middeleeuwen noemen wij ook kastelen.’’

Gebouwd door de bisschop van Utrecht
Volgens de promovenda is het bolwerk bij Noordlaren samen met nog vier verdedigingswerken omstreeks 1400 gebouwd door de bisschop van Utrecht, mogelijk op de fundamenten van een nog ouder kasteel.

De bisschop was verwikkeld in een oorlog met Groningen en wilde de wegen naar de stad kunnen afsluiten. Naast het bolwerk bij Noordlaren legde hij een twee kilometer lange landweer aan, een verdedigingslinie van wallen en grachten die destijds de Blankenweer werd genoemd.

Het bolwerk zelf telde drie wallen, twee grachten en een licht verhoogd middenterrein met daarop een toren. Behalve het grote kasteel onthullen de luchtfoto’s ook twee kleinere cirkels. ,,Dat kunnen kleine bolwerken zijn die bij hetzelfde complex horen,’’ denkt Spiekhout. ,,Maar het kunnen ook prehistorische grafheuvels zijn.’’

Steentijd, ijzertijd en bronstijd
Dat laatste is bepaald niet ondenkbaar, want de omgeving van Noordlaren wordt al duizenden jaren bewoond. Archeologen hebben er spullen gevonden uit de steentijd, de ijzertijd, de bronstijd, de Romeinse tijd en de middeleeuwen. Ook staat een kilometer ten zuiden van de cirkels een hunebed. In de omgeving van hunebedden worden vaker grafheuvels gevonden.

Gaat Spiekhout het bolwerk bij Noordlaren binnenkort te lijf met grondboor en spade? ,,Nee, dat kan zomaar niet. Dit soort plaatsen is beschermd. Als je er opgravingen wilt doen moet je een uitgebreide campagne organiseren. Dat kost heel veel geld. Voorlopig moeten we het doen met archiefmateriaal en dit soort prachtige luchtfoto’s.’’

Wie meer wil weten over de vijf bisschoppelijke kastelen in de buurt van Noordlaren kan op de website Academia.edu een gratis publicatie downloaden van Spiekhout. De titel luidt ‘De Vijf van Frederik’, naar de vijf kastelen en de bisschop van Utrecht die Frederik van Blankenheim heette.
Foto