PROVINCIE UTRECHT - Veel tuineigenaren zullen er geen traan om laten, maar het gaat slecht met de buxusmot. Stond de mot in de jaarlijkse tuinvlindertelling van de Vlinderstichting vorig jaar nog op de derde plaats van de Utrechtse top 10, dit jaar haalde hij niet eens de top 25. Kars Veling van de Vlinderstichting: "Het is een bedreigde soort aan het worden."

Ecoloog Kars Veling legt in de vlindertuin van de Botanische Tuinen in Utrecht uit hoe het kan dat de populatie buxusmotten zo gedecimeerd is. Het beestje is slachtoffer geworden van zijn eigen succes. De mot eet namelijk buxussen. En veel eigenaren hebben de opgevroten struiken weggehaald en er andere planten voor teruggezet. De mot had dit jaar dus minder eten. Veling: "Hij heeft zichzelf het leven onmogelijk gemaakt."

En dan was er nog een ontwikkeling die slecht uitpakte voor de mot: "Het is een beestje uit Azië. Dat had hier geen natuurlijke vijanden. De koolmezen van hier hadden niet door dat het lekker eten was. Maar langzaamaan beginnen die het steeds meer te ontdekken. Koolmezen, kauwen, slakken, muizen: steeds meer beesten ontdekken dat die buxusmot best lekker is."
Foto

Een soortgelijk scenario zal niet opgaan voor de eikenprocessierups. Die had in 2019 een topjaar maar gaat nergens heen, aldus Veling. "Die eikenprocessierups hoort hier gewoon thuis. En hij voelt zich nu uitstekend, want hij komt uit zuidelijke landen en het is hier heerlijk warm de laatste jaren."

Veling denkt dat dit probleem zal moeten worden aangepakt door slim om te gaan met eiken: "Zorg dat er mooie bloemen onder komen. Daar komen mooie insecten in. De zweefvlieglarven bijvoorbeeld eten weer de rupsen van de eikenprocessierups. Dus je raakt hem niet kwijt maar je kan hem wel in toom houden."

De Vlinderstichting deed nog een opmerkelijke ontdekking: er worden veel tropische vlinders gespot. Veling: "De afgelopen weken hebben we een melding of tien gekregen van tropische vlinders. Maar dat zijn alleen degene die gemeld worden. Het zijn er vast meer geweest maar niet iedereen geeft het door."

In de vlindertuin legt de ecoloog uit waar de tropische vlinders vandaan komen. Die zijn namelijk niet helemaal uit Zuid-Amerika hier naartoe gevlogen. "Ze ontsnappen uit dit soort kassen. Als het heet is, worden dit soort kassen vaak een beetje open gezet. Dan zijn ze wel afgeschermd met gaas maar een vlinder kan zo door een gaatje heen kruipen. Of ze kruipen op je rug."

Eenmaal ontsnapt kan een vlinder niet uitkijken naar een lang leven. Overwinteren zit er voor de diertjes niet in. Veling: "Tot nog toe hebben we nog nooit gemerkt dat ie dat kan. Als het gaat vriezen, gaat ie dood."