Dankzij een oud handelstraktaat kunnen Britten wellicht toch zonder vergunning in Nederland werken, en andersom.

Ingrid Weel4 februari 2021, 13:43
Door de brexit die op 1 januari inging, is het vrije verkeer van personen en diensten tussen EU-landen en het Verenigd Koninkrijk gestopt. Daar zijn vooral expats en grensarbeiders de dupe van. Zij moeten als ‘derdelanders’ een tewerkstelling en verblijfsvergunning zien te krijgen. Maar volgens migratierecht-advocaat Julien Luscuere is er nog een andere uitweg.

In 1837 sloten Nederland en Groot-Brittannië immers het Tractaat van handel en scheepvaart, vertelt Luscuere. “Dit bilaterale onderonsje van Koning Willem I met Koningin Victoria kan de redding zijn voor duizenden Hollanders en Britten die op elkaars grondgebied handel willen drijven. Want deze overeenkomst is nooit opgezegd.”

In het traktaat staat dat er bij handel gelijke rechten zijn voor beide onderdanen. Luscuere: “Oftewel, er was vrije handel toegestaan en dus vrij handelsverkeer.”

Dit verdrag is in de vergetelheid geraakt toen het Verenigd Koninkrijk in 1973 toetrad tot de Europese Gemeenschap (EG). De gemeenschappelijke rechtsorde van de EG overvleugelde het traktaat. Maar zowel de Nederlandse als Britse regering heeft de oude overeenkomst nooit opgezegd. En daarom is die nog geldend, meent Luscuere.

Verdragen met de Amerikanen en Japanners
Nederland heeft ooit tientallen soortgelijke handelsverdragen afgesloten. Lange tijd leek het erop dat deze niet meer geldig waren door allerlei multilaterale handelsakkoorden of door afspraken in de Europese Unie. Maar in 2000 werd ook een Zwitsers traktaat uit 1875 door de rechter geldig verklaard, terwijl Zwitserland ook met de EG-lidstaten al een overkoepelende overeenkomst had gesloten.

Amerikanen komen vrij makkelijk Nederland in voor werk, dankzij het Nederlands-Amerikaans Vriendschapsverdrag uit 1956. Japanners kunnen dankzij een handelsverdrag uit 1912 weer een beroep doen op dat vriendschapsverdrag met de VS. Daardoor kunnen Japanners relatief makkelijk naar Nederland komen, er is voor hen enkel een startkapitaal van 4500 euro nodig om als ondernemer of zpp’er te gaan werken.

Er zijn wel juristen die menen dat Nederland zich niet op oude handelsverdragen kan beroepen omdat die Uniebelangen kunnen doorkruisen. De Europese Commissie kan afdwingen dat Nederland het oude handelsverdrag met het Verenigd Koninkrijk opzegt, erkent Luscuere. Dat kan bijvoorbeeld wanneer er zoveel Britten hier gaan werken dat de rest van de EU daar grote schade van ondervindt. Maar die kans is niet groot, meent de advocaat.

‘Verloren gewaand fotoalbum’
Luscuere: “Wordt de huidige rechtspraak consequent doorgezet, dan zouden Britten in Nederland, net als Amerikanen en Japanners, zonder veel voorwaarden als ondernemer of freelancer kunnen wonen en werken. Omgekeerd kunnen Nederlanders aan de overkant een beroep doen op de gunsten die het Verenigd Koninkrijk aan andere landen geeft, zoals Ierland.”

De Britten moeten de afspraken uit het traktaat van 1837 nog wel omzetten in nationale wetgeving. In Nederland is in de grondwet opgenomen dat bepalingen in verdragen direct verbindend zijn, maar in het rechtssysteem van het Verenigd Koninkrijk werkt dat anders.

Luscuere: “De bal ligt nu dus bij de Britse regering. Maar het lijkt mij dat zij dit juridisch erfstuk zullen toejuichen als een verloren gewaand fotoalbum uit hun jeugd.”