Nederland exporteert op grote schaal auto's naar Afrika. Vaak zijn dat auto's van rond de 20 jaar oud die hier waarschijnlijk op de sloop zouden belanden. Het kabinet vindt al langer dat we met deze auto's ook milieuproblemen exporteren. Maar de export stilleggen, dat gebeurt niet.

De Ghanees Richard Opuku (49) is maar wat blij met zijn Nissan pick-up uit 1986. De voormalig metselaar brengt er bouwmaterialen mee rond en kan zo twee vrouwen en vijf kinderen onderhouden. "Het is mijn enige bron van inkomsten", zegt hij, terwijl de laadbak wordt volgegooid met cementzakken.

En zijn landgenoot Christopher Gawu (47) vervoert zijn klanten in een Toyota Corolla van begin jaren 90. "Ik gebruik mijn auto als taxi, ik ben een professionele chauffeur, heb al 22 jaar mijn rijbewijs, en betaal van de inkomsten de huur en het eten voor mijn vrouw en vier kinderen."

Ze zijn niet de enigen die hun geld verdienen met een oude auto. Auto's als deze rijden er nog volop in Ghana en andere landen in Afrika. En er komen steeds meer auto's bij. Het gaat dan vaak om Europese afdankertjes en bij de Verenigde Naties (VN) maken ze zich hier al enige tijd zorgen over.

"Een deel van die afgedankte Europese auto's veroorzaakt in Afrika milieu- en gezondheidsschade", weet Rob de Jong van de VN. Hij werkt vanuit Nairobi (Kenia) aan manieren om de komst van al te oude en vervuilende auto's te reguleren.

"De verwachting is dat het aantal auto's in Afrika de komende tien jaar verdubbelt", zegt De Jong. "De vloot groeit gigantisch en 95 procent van de auto's die erbij komen is gebruikt."

Gebruikt staat te vaak gelijk aan oud en vervuilend, vindt ook het Nederlandse kabinet. Een deel van de oude auto's die landen in Afrika importeren wordt verscheept vanuit Nederland, constateerde de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) al in 2019.

En die zijn niet altijd van een oud vrouwtje geweest, bleek bij een controle van auto's die vanuit de haven van Amsterdam verscheept werden. Tweederde daarvan had geen APK maar wel allerlei gebreken.

De ILT schatte het aantal vanuit Nederland geëxporteerde auto's naar landen in Afrika in 2020 op meer dan 20.000 per jaar. In 2021 werden volgens de douane bijna 27.000 tweedehandsjes vanuit Nederland naar Afrika verscheept.

"De meeste auto's hadden een bouwjaar tussen 1994 en 2008", zegt een woordvoerder van de douane. Daarmee zijn ze 14 tot 28 jaar oud. De gemiddelde leeftijd van auto's die in Nederland naar de recycling en sloop gaan, is 19 jaar.

Sommige landen in Afrika stellen inmiddels eisen aan de auto's die er geïmporteerd worden, meldt Africa Times. Maar waar je ze in West-Afrika dan misschien niet meer kwijt kan, lukt dat in andere delen van het continent nog wel, blijkt uit een rapport van de Verenigde Naties.

In Afrika zijn ze er blij mee. "Mensen hier hebben het geld niet voor nieuwe, moderne auto's", zegt Abdul Malik van Aniropa Auto's in Accra, de hoofdstad van Ghana. "De auto's die je hier veel ziet rijden zie je niet omdat mensen ze zo mooi vinden, maar omdat ze geen andere kunnen betalen."

Naast dat oude auto's goedkoper zijn, zijn veelverkochte oude auto's klein en verbruiken ze minder brandstof, en onderdelen zijn makkelijker leverbaar, somt Malik de voordelen op. "Bij nieuwe moderne auto's moet je soms weken tot maanden wachten op een onderdeel. Dat kunnen mensen hier zich niet veroorloven. Die gebruiken hun auto dagelijks en verdienen daarmee hun geld."

En zo houdt de export dus aan. Nederland pleit in Brussel wel voor maatregelen. Zo zouden auto's die geëxporteerd worden naar landen buiten de EU altijd APK-gekeurd moeten zijn. Maar de export vanuit ons land zelf wordt nog niet aan banden gelegd.