Hondeneigenaren en kattenliefhebbers in de Vughtse Grote Zeeheldenbuurt moesten afgelopen week goed op hun huisdier letten. Volgens de gemeente waren op donderdag en vrijdag in de buurt gebakken sponzen gevonden. Deze worden gebakken in frituurvet, zodat dieren er graag een hapje uit willen nemen. Levensgevaarlijk, want in de maag zetten de sponzen uit. Alleen: gebakken sponzen bestaan helemaal niet.

,,De honden- en kattenliefhebbers weten waarover het gaat”, schreef de gemeente Vught over de gebakken sponzen op Facebook. Na een aantal meldingen binnen te hebben gekregen, wilde de gemeente meteen aan de slag: ,,De gemeente zorgt zo goed mogelijk voor het opruimen van de sponzen, maar kan niet garanderen dat elke spons wordt opgespoord.”

Onder het bericht van de gemeente stroomden de boze reacties binnen. ,,Wat een vreselijke mensen die dit doen!”, zegt iemand bijvoorbeeld. Maar andere reageerders zijn kritisch. ,,Wordt of werd in de buurt toevallig gebouwd de afgelopen tijd?”, vraagt iemand. Een ander verklaart die reactie door uit te leggen dat het best om stukken purschuim kan gaan: ,,Leg die een dagje of twee in de zon en ruik eraan. Het lijkt net gebakken spons.”

Woordvoerder Harald Beerens verklaart dat er enkele meldingen bij de gemeente Vught binnen waren gekomen: ,,Maar het verhaal lijkt gelukkig een storm in een glas water te zijn.” Schoonmakers van het sociale werkbedrijf WSD en handhavers hebben bijvoorbeeld nog naar de sponzen gezocht, maar zonder resultaat. Dat verbaast schrijver Elzo Smid niks. Hij schreef een boek over het verhaal achter gebakken sponzen. Zijn conclusie: bij geen enkele melding die hij tegenkwam was daadwerkelijk een vette spons gevonden.

,,Plastic sponzen kan je ook helemaal niet bakken”, zegt Smid over het soort spons dat je meestal in de badkamer of keuken vindt. ,,Als je dat doet, wordt het een zwarte drab.” Een natuurspons kan wel worden gebakken, maar voor honden- en kattenhaters heeft dit niet veel nut: ,,In die sponzen zit gewoon eiwit, dat wordt verteerd in de maag. Griekse sponsvissers voeren het zelfs aan hun hond als ze te weinig eten.” Al zouden honden- en kattenhaters echt sponzen bakken, veel zin heeft het volgens Smid niet.

Voor zijn boek onderzocht Smid meer dan 800 meldingen uit het hele land. In geen van die gevallen ging het om een gebakken natuurspons. Wat vaak wel wordt gevonden, is purschuim. En dat wordt vaak voor iets heel anders aangezien: ,,Bij een geval in Veldhoven ging een jong stel met hun hond naar de dierenarts omdat die iets in had geslikt. Ik had die dierenarts gesproken, die zei dat gebakken sponzen helemaal niet bestaan. Maar op Facebook werd dit wel gedeeld, en daar kwamen vierhonderd reacties op.”

Instanties, zoals de politie en gemeenten, reageren regelmatig happig op die berichten. Zoals de gemeente Veldhoven in 2021 en een wijkagent in Oss in 2018. Volgens Smid proberen zij snel te waarschuwen, zonder dat ze zelf precies weten wat gebakken spons is.

Dat verklaart de gemeentewoordvoerder Beerens van Vught, die zelf het waarschuwende bericht op sociale media plaatste, ook. ,,Ik weet niets over honden en sponzen; ik had er zelfs nog nooit van gehoord. Maar ik heb een berichtje op Facebook gezet om hondenliefhebbers te waarschuwen. Onder het mom: voorkomen is beter dan genezen”, legt Beerens uit.

Het verhaal duikt al meer dan 130 jaar op, verklaart Smid na het doorspitten van oude krantenartikelen. Maar hoe kan dat, als nooit een gebakken spons of dader wordt gevonden? ,,Dit soort berichten zie je steeds terugkomen uit bezorgdheid”, denkt Smid.

Maar volgens hem is het ook makkelijk voor hondeneigenaren om naar een dader te wijzen, als hun hond iets verkeerds eet: ,,Het zijn vooral baasjes van honden die dit melden. Maar ze kunnen zelf ook hun hond in de gaten houden. Wanneer je zegt dat je niet oplette toen je hond iets slechts at, krijg je natuurlijk hele andere reacties.”