Moskeeën in Zweden werken moedwillig mee aan het voor korte tijd uithuwelijken van vrouwen voor seks. Dat blijkt uit een opzienbarende aflevering van een Zweeds onderzoeksprogramma. De politie in Zweden noemt het prostitutie en mensenhandel. En het gebeurt zeker niet alleen in Zweden. Ook een moskee in Den Haag komt voor in de documentaire.

Plezierhuwelijken worden ze genoemd. Wanneer een man en een vrouw voor zeer korte tijd in het huwelijk treden, alleen maar voor de seks en het geld. Bij 'zeer korte tijd' moet je denken aan een paar maanden, enkele weken of soms zelfs een uur. En als de tijd om is, wordt het huwelijk weer ontbonden.

Dat klinkt op zich niet als iets illegaals. Alleen is er in veel gevallen sprake van eenrichtingsverkeer. Veel vrouwen zitten helemaal niet op een plezierhuwelijk te wachten, maar worden gedwongen. Vaak gaat het om vrouwen die in geldnood zitten en geen andere uitweg zien dan met het huwelijk, en dus de seks, in te stemmen.

Dat dit op grote schaal voorkomt, ontdekt onderzoeksprogramma Uppdrag Granskning, dat wordt uitgezonden door de Zweedse publieke omroep SVT. Daar meldden zich verschillende vrouwen die hun verhaal over dit onderwerp willen doen. Een van hen had financiële problemen en een plek nodig om te leven. Toen ze de hulp van de imam van de plaatselijke moskee inriep, kreeg ze de aanbieding om met een vreemde man te trouwen.

Dat huwelijk zou twee maanden duren. In ruil voor onderdak en seks kreeg de vrouw 25.000 Zweedse kronen aangeboden, omgerekend bijna 2400 euro. In het programma zei de vrouw zich ervan bewust te zijn dat ze gedurende die twee maanden eigenlijk een prostituee was. Dat wilde ze niet, maar ze zei geen andere keuze te hebben. Na zo'n zestig dagen werd de vrouw uit huis gegooid.

Waar komen plezierhuwelijken vandaan?
Die vraag stellen we aan Midden-Oostencorrespondent Olaf Koens. "Het is een fenomeen dat ik ken uit de sjiitische regio's in het Midden-Oosten. Denk dan aan Iran en Irak. Op sommige plekken kon je met drie sms'jes een tijdelijk huwelijk afsluiten. En vervolgens kon je ze ook per sms weer ontbinden."

"De huwelijken komen uit de tijd dat mannen heel lang weg waren van huis", zegt Koens. "Bijvoorbeeld vanwege oorlogen. Je zat dan ergens anders voor lange tijd en kon dan met een weduwe in die stad een relatie hebben." Want bedenk: binnen de islam moet je getrouwd zijn om seks met iemand te hebben.

Koens: "Wat je eigenlijk veel ziet, is dat religieuze regels zover mogelijk worden uitgebogen, zodat je toch kunt doen wat je wilt. Daar is men heel goed in. In essentie zijn de huwelijken geen prostitutie. Maar je ziet dat het misbruikt wordt om prostitutie te faciliteren."

Het was voor Uppdrag Granksning reden genoeg om verder onderzoek te doen. Een man en een vrouw die voor het programma werken en Arabisch spreken, belden meerdere sjiitische moskeeën op. De man deed zich voor als iemand die op zoek was naar een plezierhuwelijk, de vrouw als iemand met geldzorgen die niet wist wat te doen.

Veruit de meeste imams werkten aan de plezierhuwelijken mee. Ze zeiden een geschikte partner te vinden voor de man, of droegen het huwelijk als oplossing voor aan de vrouw. Soms vroegen ze om foto's van de vrouw, 'zodat ze een partner kunnen vinden die bij ze matcht'.

In de documentaire komen ook twee Zweedse prostituees aan het woord die zeggen geregeld te worden ingehuurd via geestelijken voor een huwelijk van een uurtje. "Uiteindelijk is iedereen tevreden", aldus een van de vrouwen, die vertelt dat de betrokken sjeik vaak een deel van het geld krijgt voor bemiddeling.

Spanje heeft de grootste prostitutiemarkt van Europa. Het land wordt een 'seks-supermarkt' genoemd.

Eén imam stelde de vrouw gerust toen ze twijfelde of een plezierhuwelijk wel goed was. "De meeste profeten deden dat ook bij hun dochters", was zijn antwoord. Hij beloofde de vrouw een partner te vinden. En dat lukte. Al wil de partner in spe wel eerst een foto van de vrouw. Als het hem zou bevallen, konden ze afspreken. Maar dan wel voor 1000 euro, want 2000 voor een paar maanden vond hij te veel. Ook de imam kreeg, als bemiddelaar, geld van hem.

Het blijft niet beperkt tot Zweden. Het onderzoeksprogramma nam ook contact op met buitenlandse sjiitische moskeeën. Ook eentje in Den Haag, een moskee die onderdeel is van de Stichting Alcauther. De vrouw die in het complot zat, belde de imam op en zei dat ze had gehoord over plezierhuwelijken als oplossing voor geldproblemen. "Dat kan worden geregeld", zei hij. En daarna: "Ik heb een suggestie. Wat dacht je van mij?"

De Haagse imam bood de vrouw vervolgens omgerekend ruim 1200 euro voor een huwelijk van een maand en wilde haar voor zichzelf.

"Nikah mut'ah, wat plezierhuwelijk betekent, is een huwelijksvorm die alleen onder sjiitische moslims voorkomt", zegt Muhsin Köktas, voorzitter van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO). Hij zag het verschijnsel eerder in een documentaire van de BBC. "Of dit een erkende huwelijksvorm is volgens de sjiitische traditie, weet ik niet zeker. Ik heb me wel verbaasd dat dit ook in Europa voorkomt, en vooral in Nederland."

Hij noemt het 'zeer zorgelijk' dat deze vorm van huwelijk in Nederland voorkomt en leidt tot uitbuiting van mensen in kwetsbare situatie. Köktas: "Dat een imam en moskee bij deze uitbuiting betrokken zijn, vinden wij als CMO onacceptabel. We vragen dringend aan de betrokkenen om hier direct mee te stoppen en juist elke vorm van uitbuiting op religieuze grond te bestrijden."

In totaal boden twintig moskeeën in het Zweedse onderzoeksprogramma hulp aan in de vorm van een plezierhuwelijk. Acht zeiden de huwelijken te kennen, maar konden of wilden niet bemiddelen. In plaats daarvan stuurden ze het programma door naar andere imams. Slechts vier moskeeën zeiden een plezierhuwelijk af te keuren.

In Zweden is tot nu toe geen enkele zaak voor het gerecht gekomen. Maar dat betekent niet dat dat niet zou kunnen: de politie zegt dat sprake is van prostitutie en mensenhandel, vooral omdat vrouwen vaak gedwongen worden een huwelijk aan te gaan.

In Zweden zijn mensen die betalen voor prostitutie strafbaar, dus niet de prostituees zelf. En ook bemiddelaars kunnen worden bestraft. Als er aangifte zou worden gedaan, zullen heel wat imams dus voor het gerecht moeten komen.