De torenhoge gasprijzen hebben een bloedbad aangericht in de glastuinbouw. Maar een handvol slimme tuinders spint juist garen bij de crisis omdat ze voor de Oekraïne-oorlog aardgas inkochten dat nu miljoenen waard is, zeggen experts tegen BNR.

Glastuinbouw is bijzonder energie-intensief. Grote kwekers kunnen miljoenen euro's gas per jaar verstoken. Om geen speelbal te worden van de energiemarkt sluiten meeste tuinders daarom termijncontracten af. Die waren op hun piek in augustus bijna tien keer zoveel waard als een jaar geleden.

De verkoop ervan heeft hierdoor in sommige gevallen astronomische winsten opgeleverd. Er zijn daarom tuinders die hun kassen stilleggen om de contracten te gelde te maken. ‘Die verdienen dan zoveel aan de verkoop dat telen er niet meer toe doet’, aldus Pascal van Oers van VEK Adviesgroep.

Kleine groep die winst kan maken
Experts benadrukken wel dat het om een kleine groep gaat. ‘Je moet aan veel voorwaarden voldoen wil je hier profijt van hebben’, benadrukt sectormanager Lambert van Horen van het economisch bureau van Rabobank. Als een tuinder lopende verplichtingen heeft aan personeel of afnemers wordt stoppen kostbaar, legt Van Horen uit. Gewassen die nog niet geoogst kunnen worden kunnen ook roet in het eten gooien. ‘Veel tuinders gebruiken de verkoop van hun termijncontract ook om de pijn te verzachten’, zegt Van Horen. ‘Die gooien dan bijvoorbeeld één kas dicht en werken elders door.’

AgroEnergy, een dochtermaatschappij van Eneco die tuinbouwers begeleidt op de gasmarkt, zegt dat de verkoop van gascontracten inderdaad lucratief kan zijn, maar dat het vaak een overlevingsstrategie is. ‘Ze doen dit niet om er rijk van te worden is onze ervaring’, zegt een woordvoerder. Daarnaast gaat het om ondernemers ‘die toch al plannen hadden om binnen een aantal jaren te stoppen en dit besluit nu naar voren halen.’ Cijfers wil AgroEnergy niet geven.

Onder alle betrokken partijen heerst weerstand om over gaswinsten te praten. De lokale omroep in het Westland rept ook van gasmiljonairs, maar noemt geen namen. Een orchideeënkweker uit Erica vertelde aan RTV Drenthe dat de verkoop van zijn gastermijncontracten de pijn van een sluiting verzachtte. Experts schatten de opbrengst daarvan op meer dan een miljoen euro, maar volgens de kweker klopt dat niet. Aan BNR vertelt hij zijn gascontracten voor een relatief ongunstige prijs te hebben vastgelegd.

Gascontracten tientallen miljoenen waard
Bij grotere spelers bieden jaarverslagen een inkijkje in de waarde van contracten. Zo kwam Lans B.V. onlangs in het nieuws omdat er tomatenkassen op slot gingen. In hun laatste gedeponeerde jaarverslag (2020) staan gascontracten vermeld die toen een waarde van 11 miljoen hadden en meerdere jaren gebruik dekten.

Plantise, een bedrijf dat het NOS Journaal haalde omdat er 400 mensen zonder werk zaten na sluiting, had in 2021 voor 6 miljoen euro aan gascontracten in de boeken staan. Op de piek van de markt waren deze contracten een veelvoud van die bedragen waard. Veel geld in vergelijking tot jaaromzetten van respectievelijk 57 en 69 miljoen euro.

Wat eventuele verkoop van de contracten eventueel heeft opgeleverd is onbekend. Beide bedrijven reageerden niet op verzoeken om commentaar. Van Oers benadrukt dat mogelijke gaswinsten ook weer opgeslokt kunnen worden door andere kosten. ‘Ik kan mij voorstellen dat Plantise dat geld bijvoorbeeld heeft ingezet om de boel netjes af te wikkelen met hun personeel in een sociaal plan.’