Als de telefoon gaat bij Marion (56) uit Enschede, krijgt ze de schrik van haar leven: haar zoon heeft iemand doodgereden op de motor, in paniek vraagt hij zijn moeder om hulp. Eerst is er verdriet en chaos, later wordt gezegd dat haar zoon niet wordt opgepakt, mits Marion de uitvaartkosten van de overledene betaalt. Maar het blijkt nep: een poging om Marion op te lichten, met de stem van haar zoon.

Marion kan het nog steeds niet geloven wat haar is overkomen. Ze trilt er weer van, vertelt ze aan RTL Nieuws, als ze terugdenkt aan dat telefoontje van vorige week donderdag waarin ze werd opgelicht met een gekloonde stem van haar zoon.

Deze nieuwe manier van oplichting komt sinds kort in Nederland voor, laat de politie aan RTL Nieuws weten. De stem van een vriend of familielid wordt daarbij gekloond door kunstmatige intelligentie. Dat dat nu in Nederland gebeurt, is 'te gek voor woorden', zegt een politiewoordvoerder. We moeten daarom volgens hem 'een gezond wantrouwen gaan ontwikkelen ten opzichte van alles wat digitaal tot ons komt'.

En juist daarom deelt Marion nu haar verhaal. Ze wil eerst uitleggen waarom ze de huistelefoon opnam, die Hemelvaartsdag. Er werd namelijk met een anoniem nummer gebeld, en normaal zou ze zo'n telefoontje laten gaan. "Maar mijn man was anderhalve week daarvoor overleden, op 27 april. Zijn zuurstofapparaat stond nog hier, dus ik dacht: misschien is het wel het bedrijf dat het zuurstofapparaat wil komen ophalen."

Dus ze nam op. 'Ze is dood, ze is dood mam!', is het eerste wat Marion hoorde. Het was haar zoon aan de andere kant van de lijn, dat hoorde ze gelijk. "Hij huilde, was compleet in paniek. Over zijn toeren vertelde hij dat 'ze' dood was. 'Help me mam!', riep hij."

Marion dacht gelijk aan haar kleinkind: haar zoon nam zijn kind weleens mee op de motor. "Wie is er dood?!", vroeg Marion herhaaldelijk. Daarna nam iemand de telefoon over: "Een Duitse politieagent uit Gronau stelde zich voor, op de achtergrond klonk tijdens het hele gesprek het geschreeuw en gehuil van mijn zoon door. De agent gaf aan dat ik moest kalmeren. Hij vroeg of ik zijn moeder was en de agent wist mijn woonadres op te noemen."

"Daarna vertelde hij dat mijn zoon een motorongeluk zou hebben gehad waarbij een jonge moeder was overleden. De familie van die persoon zou geen aangifte doen, als mijn zoon de uitvaartkosten zou betalen. Zou hij dat niet doen, zou hij zeker drie maanden worden opgepakt in afwachting van het onderzoek."

Natuurlijk vond Marion dit gek klinken: hoezo geen aangifte? Wat was er nou gebeurd? Maar Marion was zo geschokt door het telefoontje, haar hartslag was torenhoog en ze wist niet wat ze meemaakte.

"Ik probeerde met mijn mobiele telefoon mijn dochter te bellen. De 'agent' hoorde dat en vertelde dat ik absoluut niemand mocht bellen. Het zou het onderzoek in gevaar brengen. Ik moest eerst enkele gegevens geven. Je luistert dan naar zo'n agent, je doet wat hij zegt. Ik dacht nog wel: hoe kom ik in godsnaam aan dat geld, ik werk in de thuiszorg en heb niet veel. Maar ik had al bedacht dat we dit wel zouden oplossen met de familie."

De agent noteerde het telefoonnummer van Marion en liet weten dat ze straks door de officier van justitie zou worden teruggebeld. Die zou dan om meer gegevens vragen.

Op dat moment gebeurde er iets, wat de oplichters ook niet hadden verwacht: de zoon van Marion, die huilend bij een motorongeluk zou moeten staan, liep haar woonkamer binnen.

"Ik snapte er helemaal niets van, wist niet wat ik zag. Mijn zoon vroeg: wat is hier aan de hand joh? Hij zag natuurlijk de paniek in mijn ogen. Ik zei tegen de oplichters dat mijn zoon binnen was gekomen, en de verbinding werd gelijk verbroken."

Als de zoon van Marion een uur later was gekomen, was Marion veel geld kwijt geweest. Daar is ze zeker van, vertelt ze. "Ik zou hebben gewacht op dat telefoontje van de officier van justitie. Ik zou niemand hebben gebeld tussendoor, dat mocht niet. Dan zou ik daarna de uitvaartkosten betalen, om mijn zoon te redden."

"Mensen denken misschien dat ze zouden ophangen, of hier nooit in zullen trappen. Maar ik ben niet dom, normaal trap ik ook echt niet in oplichtingspraktijken. Maar bij deze nieuwe truc hoor je je eigen kind, geloof me: het klonk echt als hem. En ze wisten mijn woonadres, wisten dat mijn zoon motor reed. Dan doe je andere dingen."

Marion wil dat heel Nederland dit verhaal leest en doorvertelt om anderen te waarschuwen. "Je hoopt dat de politie deze gasten pakt, maar dat lijkt me heel moeilijk. Daarom hoop ik vooral dat niemand erin trapt. Want dit gaat écht te ver."

Hier moet je volgens de politie op letten:
Geluid is te manipuleren, en dat wordt nu dus ook in Nederland gedaan door oplichters. "Als je een fragment hebt van iemand die spreekt - dat hoeft niet lang te zijn - dan kan dit al gebruikt worden om die stem te klonen", legt een politiewoordvoerder uit. "De kwaliteit hoeft niet eens goed te zijn, onze hersenen nemen automatisch aan dat het de persoon is die je denkt te horen."

Daarom moet je altijd bedenken, legt de politie uit, dat alles wat digitaal tot ons komt, gemanipuleerd kan zijn. "We moeten hier een gezond wantrouwen tegen ontwikkelen. Vraag je dus bij zo'n telefoontje altijd af: is het wel écht de persoon die je denkt dat het is? En als je een handeling moet verrichten door bijvoorbeeld gegevens achter te laten of geld over te maken - en zeker in combinatie met een emotie zoals een huilend familielid - doe dan even een stapje terug. Hang bijvoorbeeld op en bel de persoon terug op het nummer dat jij van die persoon kent. Of vraag iets wat alleen hij of zij kan weten. En vraag dan niet naar de geboortedatum, maar écht iets unieks. Wat hij of zij gisteren heeft gegeten bijvoorbeeld."