Het leven is in september 0,2 procent duurder geworden in vergelijking met dezelfde maand vorig jaar, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) bij een eerste raming. Daarmee is de inflatie fors gedaald. Maar we moeten niet te veel waarde hechten aan dit getal, waarschuwt econoom Arnoud Boot. 'We hebben het zitten meten op een manier die eigenlijk nergens op sloeg.'

Het inflatiecijfer is een getal met 'grote willekeur', stelt Boot. 'Het komt nu rond nul uit, omdat het CBS tot in de loop van vorig jaar de inflatie verkeerd meette.' Volgens hem komt dit vooral doordat het CBS veronderstelde dat de stijging van de energiekosten direct te voelen was in de huishoudportemonnee, 'terwijl dat niet onmiddellijk zo is'.

Daardoor kwam het CBS vorig jaar op een inflatie van 17 procent. 'En nu komen we via hetzelfde gerommel op nul uit', zegt Boot. Wanneer gekeken was naar wat de consequenties zijn voor de huishoudportemonnee, zou het inflatiecijfer vorig jaar rond deze tijd niet 17, maar ongeveer 9 procent zijn geweest, stelt hij. 'En dan zouden we ook nu rond de 9 procent zitten.'

Deze manier van meten heeft grote, voelbare gevolgen, stelt Boot. Zo heeft het inflatiecijfer consequenties voor de looneisen, en ook het beleid van de Centrale Bank is erop gebaseerd. Daarbij komen ook prijsstijgingen voort uit het inflatiecijfer. 'Als je een inflatie van 17 procent laat zien, is dat ook een excuus voor ondernemers en voor winkels om hun prijzen te verhogen. Dat betekent dat je een soort selffulfilling effect krijgt.'
Het leven is in september 0,2 procent duurder geworden in vergelijking met dezelfde maand vorig jaar, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) bij een eerste raming. Daarmee is de inflatie fors gedaald. Maar we moeten niet te veel waarde hechten aan dit getal, waarschuwt econoom Arnoud Boot. 'We hebben het zitten meten op een manier die eigenlijk nergens op sloeg.'
Het leven is in september 0,2 procent duurder geworden in vergelijking met dezelfde maand vorig jaar, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) bij een eerste raming. Daarmee is de inflatie fors gedaald. Maar we moeten niet te veel waarde hechten aan dit getal, waarschuwt econoom Arnoud Boot. 'We hebben het zitten meten op een manier die eigenlijk nergens op sloeg.'

Het grote probleem is wat Boot betreft dat te veel cijfers worden teruggebracht tot één getal. Hij neemt het voorbeeld van de groei van het nationaal inkomen. 'Ook zo'n mooi getal, waarmee je allerlei problemen van morgen negeert, omdat ze niet in de stijging van het nationaal inkomen vallen. Als je dit jaar wat extra uitgeeft waardoor je morgen geen geld hebt, dan heb je een extra grote groei van het nationaal inkomen. Dat is prachtig op de voorpagina van de krant, maar het gaat ten koste van morgen.'

Ook wanneer de inflatie op de 'juiste manier' gemeten zou worden, is het getal vrij willekeurig, stelt Boot. 'Het is inflatie, maar voor wie? Het hangt af van naar wie je kijkt, en het hangt af van het pakket aan goederen waar je naar kijkt. Het heeft een hele hoge mate van willekeur, en dat geeft aan dat je een getal nooit echt serieus kunt nemen.'
Meten is niet weten

Maar hoe moet het dan wel? Uiteindelijk moeten we volgens Boot kwalitatief kijken, naar meerdere maatstaven. 'Elke maatstaf op zichzelf zegt eigenlijk onvoorstelbaar weinig.' Ook bestaat het risico dat het cijfer gemanipuleerd wordt, zegt Boot. 'Elk cijfer op zichzelf is nuttig, maar in samenhang met andere cijfers. Dat moet echt in de hoofden van mensen komen, want anders zijn we veel te gevoelig voor willekeurige framing.'

Niet alleen in Nederland speelt dit probleem, want ook de Europese Centrale Bank (ECB) hecht veel waarde aan het inflatiecijfer, dat in de buurt van de 2 procent moet zitten. Dat is 'onhandig', zegt Boot. Het zou volgens hem kunnen dat veel strenger monetair beleid noodzakelijk is wanneer de ECB zich minder zou richten op het inflatiecijfer, en meer op het bredere economische plaatje.

Boot stelt dat het cijfer zo belangrijk is geworden voor de bank, dat ze niet kan suggereren dat het cijfer een bepaalde mate van willekeur in zich heeft. 'De ECB is daarmee gevangene van de eigen geloofwaardigheid'.