Ik lust die enge dunne dingen toch niet, geef mij maar robuuste vlaamse frieten. Met van die heerlijke kruimige aardappel erin!

En het is ook raar om te verwachten dat Friet geen olie of vet bevatten. Maar prima dat ze gedwongen worden dit soort onzin terug te trekken.

@Mamsie, he bedoelt grootmoeders tieten euh frieten

Ik kan me niet herinneren ooit in McDonalds te hebben gegeten.
Maar we leerden als kind al dat je niet mag liegen.

@De Paus: Ik weiger om McDonalds te eten, dus van die pesticiden krijg ik sowieso niks binnen!

@HoLaHu: Geeft niks. Je krijgt ze toch wel binnen via een andere weg.

@Emmo: gelukkig maar

@allone: Lees vooral volgende:

Geniet nou eens van dat vleugje PFAS in uw eitje

Gif bestaat niet. Het is de dosis die bepaalt of iets giftig is of niet. Mocht u iemand willen vergiftigen – uw partner, leidinggevende, de buurman – zoek dan op welke dosis u nodig hebt. Bij sommige substanties volstaat een korreltje, bij andere hebt u een flinke scheut nodig.

Deze hoofdwet van de toxicologie – voor het eerst geformuleerd door de Zwitserse arts, chemicus en filosoof Paracelsus (1493-1541) – wordt geregeld met voeten getreden, maar zelden heb ik het zo zout gegeten als bij een column van Mathijs Bouman in het FD.

Dat is normaal een degelijke en genuanceerde krant. Allerlei mensen die allergisch zijn geworden van de berichtgeving inzake Gaza, klimaat, landbouw of milieu van NRC, de Volkskrant of Trouw, stappen over naar wat vroeger Het Financieele Dagblad werd genoemd.

Meneer Bouman – tevens bekend als economisch commentator op de televisie – woont in Noord-Holland en heeft kippen. Daarvan heeft hij de eieren laten onderzoeken en die blijken volgens hem te veel PFOS te bevatten, een lid uit de beruchte PFAS-familie.

De concentratie is hoger dan de norm en dat zou impliceren dat ‘overal in ons land gifkippen rondlopen’. Bouman: ‘Nederland is een vies land waar zelfs de kippen niet meer van de grond kunnen eten.’

Dat is nogal een statement voor iemand die geen chemie of toxicologie heeft gestudeerd, maar economie. In de eerste plaats is Nederland geen ‘vies land’. Lucht-, water- en bodemvervuiling zijn lager dan in tientallen jaren (check maar bij het Centraal Bureau voor de Statistiek) en waarschijnlijk zelfs lager dan in eeuwen (check maar bij de website Our World in Data).

Bouman noemt geen concentraties of doses, maar verwijst naar de website pfasinkaart.nl. Daar staat dat de norm voor PFOS (perfluoroctaansulfonzuur) 1 microgram per kilo grond is. Ik heb het voor u omgerekend: dat is 0,000.000.1 procent.

Zelfs een niet-bèta moet kunnen begrijpen dat zes nullen achter de komma erg laag is. De reden voor die strenge norm is overigens niet dat PFOS of de andere PFAS’en zo giftig zouden zijn (de binding tussen koolstof en fluor is sterk, en als gevolg daarvan zijn dit stabiele en weinig toxische stoffen). De oorzaak is dat we tegenwoordig minieme concentraties kunnen meten.

Pikant detail is dat de aanwijzingen sterker worden dat die minieme concentraties juist gezond zijn. Deze theorie wordt ‘hormese’ genoemd en is van de (heel wat) hypotheses die ik langs heb zien komen de meest fascinerende.

Hormese is Grieks voor ‘prikkeling’. De theorie behelst dat kleine hoeveelheden van iets wat in hoge doses gevaarlijk is, zoals radioactieve straling en toxische substanties, verdedigingsmechanismen in het lichaam op scherp zetten.

Er zijn inmiddels honderden voorbeelden uit het laboratorium van cellen en dieren die aanzienlijk beter groeien als er wat gif in hun omgeving is. Al in de jaren zestig werd bijvoorbeeld ontdekt dat sprinkhanen doodgaan als ze een flinke dosis chloordaan krijgen (een insecticide uit die tijd, de huidige pesticiden zijn veel minder toxisch). Maar geef ze 1 procent van de dodelijke dosis, en ze worden twee keer zo groot.

Het leven op aarde is ontstaan te midden van allerlei agressieve moleculen en veel meer uv-licht en radioactiviteit dan nu. De Amerikaanse toxicoloog Edward Calabrese, die de aloude hormesetheorie uit de mottenballen haalde, kwam een paar jaar geleden in wetenschapsblad Nature met een fraai voorbeeld.

In de oceanen, meren en rivieren waar miljarden jaren geleden de eerste levende cellen zijn ontstaan, zat en zit door uitloging van gesteenten ijzer en koper. Die kunnen via zoge­heten vrije ­radicalen (atomaire terroristen) veel schade in lichaamscellen aanrichten. Dus heeft elk levend wezen daar beschermings­mechanismen tegen. Maar die moeten wel worden aangezet.

Bij het Canadese Snolab (in een nikkelmijn bij Sudbury) doen ze 2.000 meter onder de grond allerlei biologische ­experimenten, omdat daar bijna geen radioactiviteit is. Wat blijkt? Gistcellen en menselijke cellen doen het dan juist minder goed.

Wij moeten af en toe worden uitgedaagd met een ietsiepietsie radioactiviteit of gif. Wees niet bang voor restanten glyfosaat in uw biertje, wees niet bang voor een nanogrammetje PFOS of PFAS in uw eitje, wees niet bang voor wat extra straling bij de tandarts of in het vliegtuig: geniet ervan en laat u prikkelen.

Aldus Simon Roozendaal in EW

@Emmo:

Dank je een mooi en verhelderend stuk

@Emmo:

Bedankt. Geweldig.
We mogen weer leven.
Van al die wetenschappelijke onderzoeken die kleine details bekijken maar niet het grote plaatje, zou je bijna paranoïde worden.
Maar het ergst zijn misschien wel onwetende journalisten die graag dramatische artikelen schrijven.
Maar dank aan de Simons.
Wat is EW?

@Emmo: Of zoals Harrie Jekkers zei: "Het ontstaan van de aarde was zo'n vuile, vieze, gore teringbende! Als Greenpeace daarbij was geweest, hadden ze het tegengehouden!"

Niet alles hoeft perfect en klinisch zijn.

Ik eet 10x liever friet van de Mac dan van die dikke Vlaamse dingen die @Mamsie blijkbaar lekker vindt.

Friet moet niet naar aardappel smaken. Als ik aardappels wil eten dan kook ik ze wel.

Friet hoort zacht, zout en met veel saus te zijn. Dat hoort bij de belevenis

@DrZiggy: wat een geluk dat Green Peace er toen nog niet was

Voorheen Elseviers Weekblad, een opinieblad.

@Emmo, @allone, @Beereekhoorn, @DrZiggy:
Dat is allemaal mooi gezegd, maar om bij het onderwerp te blijven: McDonalds maakt zijn frietjes uit een speciaal soort aardappel, die heel gevoelig is voor insecten en schimmels en die om die reden volgespoten wordt met heel vies landbouwgif. Dan gebruiken ze vier soorten zaadolie, waardoor er bij verwarming kankerverwekkende stoffen ontstaan. En in het zout zit aluminium, waar je dementie en Parkinson van krijgt. En dan beweren ze, in flagrante strijd met de waarheid dat er geen stoffen aan zijn toegevoegd.
De frietjes van McDonalds bederven niet, ook niet na vele weken.

@De Paus: ik ken de verhalen en onderzoeken. En ik zal ook geen mc eten als avondeten, omdat ik weet dat er nul voedingstoffen inzitten en je na een uur weer honger hebt.

Maar het is wel lekker en dat vind ik voor dit soort tussendoortjes belangrijker.

Franse frietjes? Bedoelt men French Fries? Is goed vertalen te moeilijk?

@De Paus: Het wordt steeds erger. Maar zolang je ze 1x per jaar eet, zul je het wel overleven.