De toegenomen populariteit van tatoeages heeft niet alleen het vak veranderd. Op steeds meer locaties kunnen spijtoptanten ze laten verwijderen. Dat is kostbaar, en kan jaren duren.

Met snelle en korte tikjes, die klinken als elektrische schokjes, gaat de laser over de tatoeage op de rechterbovenarm van Elvira Waterval (43). Ze zit in een witte, klinische kamer, in een soort tandartsstoel. Tattooverwijderaar Andy Han (60) heeft haar arm eerst met een coolpack gekoeld, zodat de huid wat is verdoofd. Het verwijderen van een tattoo kan namelijk pijnlijker zijn dan het zetten zelf. Speciale veiligheidsbrillen moeten ervoor zorgen dat de laser hun ogen niet beschadigt.
Foto

Waterval liet de band van prikkeldraad, die nu wordt verwijderd, op haar zestiende op haar arm tekenen. Dat deed ze in een impulsieve en rebelse bui. Inmiddels heeft ze spijt van de tattoo. Dit is haar zesde behandeling, ze heeft er hoogstwaarschijnlijk wel vijftien tot twintig nodig. Eén behandeling duurt ongeveer 10 minuten, maar tussen de behandelingen moet minstens twee maanden tijd zitten. Waterval is daardoor minstens twee jaar ­bezig om de inkt helemaal te laten verdwijnen. Bovendien is ze er meer dan 2.000 euro aan kwijt. ‘Daar denk je niet over na als je een tattoo laat zetten,’ verzucht ze.

Waterval heeft ook nog een paar andere tattoos. Die mogen wel blijven omdat de ontwerpen goed zijn doordacht en ze die heel bewust heeft laten zetten. De tatoeages bieden steun. Zo is de vlinder met drie bloemen op haar voet een eerbetoon aan haar overleden moeder. De vlinder staat voor haar moeder, de drie bloemen voor Waterval en haar twee zusjes.

Klanten lopen de deur plat van Andy Hans laserkliniek Tattoo No More in Rotterdam. Deze vrijdagochtend zijn het vooral kleine tatoeages. Een jonge vrouw laat een kruisje op haar hand verwijderen – die heeft ze op vakantie in een jolige bui ­laten zetten. Een ander laat de Chinese tekens in haar nek weghalen en ­weer iemand anders verwijdert een sterretje op haar hand. Allen hebben ze de ­tatoeages op jonge leeftijd laten zetten.

Op steeds meer plekken duiken zulke tattooverwijderklinieken op. Exacte cijfers zijn er niet. Veel huidtherapeuten en schoonheidsspecialisten bieden het weglaseren van een tatoeage aan naast andere behandelingen. Daardoor is het moeilijk te bepalen wie ook tattoos weglasert en wie niet.

Cijfers over het aantal tattooshops zijn er wel. En die laten zien hoe hard de sector is gegroeid en hoe ingeburgerd tatoeages zijn. Inmiddels telt Nederland volgens de Kamer van Koophandel 3.091 tattooshops, terwijl dat er tien jaar geleden nog 838 waren. Toch zijn er vermoedelijk veel meer tatoeëerders. Zo zijn er tattoo-artiesten die niet officieel staan ingeschreven en vanuit huis werken. Een ­tattoomachine, inkt en een oefenhuid zijn snel online besteld en thuisbezorgd.

Mensen laten om allerlei redenen tatoeages zetten. ‘Terwijl een tattoo vroeger een teken was van pacifisme of rebellie tegen de overheid, is het nu een vorm van mode en een manier om jezelf te uiten,’ zegt Henri Beunders (71), emeritus hoogleraar ontwikkelingen in de publieke opinie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij schreef een boek over de geschiedenis van de tatoeage. ‘Met een tatoeage leg je de nadruk op je unieke identiteit, tegelijk is het mainstream geworden. Het is een vorm van zelferkenning.’ Een veelgehoorde ­reden om een tattoo te nemen, is om overleden dierbaren te herdenken. Mensen kunnen ook kracht putten uit een tatoeage. ‘Sommige mensen bidden, anderen sporten en weer anderen nemen een tattoo.’

Vroeger hadden mensen andere redenen om tattoos te laten zetten. Het waren zeelui, criminelen, mensen die buiten de maatschappij stonden. ‘Het gaf een gevoel van vrijheid en macht. Bovendien hoorde je dan ergens bij. Bij de zeemannen of een dievengilde.’ Tatoeages werden maatschappelijk geaccepteerd toen bekende artiesten en voetballers ze namen, zoals de Britse middenvelder David Beckham. ‘Bij de politie waren ze vroeger bijvoorbeeld verboden, nu zie je ook agenten met tattoos. Bepaalde tekens zijn wel taboe.’ Op de werkvloer is het volgens Beunders ook vaker geaccepteerd, afhankelijk van hoe vaak medewerkers contact hebben met klanten.

Omdat een tattoo zo is verbonden aan identiteit, is het voor anderen soms lastig ernaar te vragen. ‘Er is namelijk ook een grote groep die tattoos sneu vindt of haat. Begin je het gesprek over iemands tattoo, dan zeg je vervolgens niet dat je die lelijk vindt – want dat is beledigend.’

Dick de Wit (58 ) tatoeëert al meer dan veertig jaar en zag het vak veranderen. ‘Ik was destijds al geobsedeerd door tattoos, vond ze prachtig en kon er uren naar kijken,’ zegt De Wit, eigenaar van Magic ­Tattoo in Utrecht. In zijn tienerjaren begon hij zelf met tekeningen voor tattoo-ontwerpen. ‘Tatoeëerder werd je niet ­zomaar. Het was een gilde, een gesloten gemeenschap, waar je niet zomaar tussenkwam. De tattoo-shops zaten in de hoerenwijken en ­machines waren nauwelijks te koop.’

Dick de Wit: ‘Tatoeëerder werd je niet zomaar. Het was een gilde, een gesloten gemeenschap waar je niet zomaar tussenkwam’. Beeld: Guido Benschop
In de eerste jaren kozen klanten van De Wit vaak nog voor zijn ontwerpen die aan de muur van de tattooshop hingen. Zwaluwen, adelaars, een roos of een ­Chinese draak. ‘En soms reisde je ver om een tattoo te laten ontwerpen door een bepaalde artiest. Ik ben blij dat ik die tijd heb meegemaakt.’

Want nu komen mensen vaak met een afbeelding van internet bij De Wit. ‘Dat zijn vooral jongeren die een paar kleine plaatjes op een arm willen zoals een klapstoel of een paperclip. Hier heb ik het “zaterdag-hipster-boek”, daar staan ze allemaal in. Cirkels, smileys, ankers, veertjes, infinity-tekens… Natuurlijk help ik deze klanten graag, maar als tatoeëerder geeft mij dat minder voldoening. Het maakt ze vaak niet uit wie de artiest is, dat maakt wel verdrietig. Gelukkig zijn er nog voldoende klanten die voor een speciaal stuk komen.’

Ook De Wit maakt mee dat mensen bij hem komen met tattoos waarvan ze spijt hebben. Sommigen gaan zelf aan de slag met een naald en inkt, en komen vervolgens bij De Wit met de vraag of hij er nog wat van kan maken. Soms lopen mensen in beschonken toestand binnen, en willen ze een tattoo, omdat ze een weddenschap hebben verloren. ‘Die mensen tatoeëer ik niet.’

En natuurlijk zijn er degenen die de naam van een geliefde laten tatoeëren en spijt krijgen als het uitgaat. ‘Laatst kwam er een man, die had net verkering en wilde de naam van zijn nieuwe vriendin op zijn lichaam. Maanden later kwam hij terug, ze had hem verlaten. Ik heb er een grote zwarte panter overheen getatoeëerd.’

De Wit zag het aantal klanten afnemen door toenemende concurrentie. Soms weigert De Wit een opdracht, omdat hij zich niet in een tekening kan vinden en trots wil zijn op zijn werk. ‘Maar op elke straathoek vind je een shop. Dus soms moet ik er wel in mee, anders gaan ze naar de concurrent.’

Mirjam Homma was 21 jaar toen ze een citaat van de Duitse filosoof Friedrich Nietzsche over haar hele ruggenwervel liet plaatsen. De tekst drukte uit wie ze toen was, en ze vond het fijn om dat aan mensen uit te leggen. ‘Maar nu past de tekst niet meer bij me. Bovendien liep de inkt aan de onderkant wat uit, daarom laat ik de tattoo weghalen. Ik ben erg blij als die straks weg is, maar deze zomer ben ik er nog niet vanaf.’ Ook een deel van een tattoo op haar hand heeft ze laten verwijderen omdat ze die niet mooi vond. Die had ze in een impulsieve bui laten zetten. ‘Ik ging mee met een vriendin en toen kriebelde het.’

Mensen laten om uiteenlopende redenen tatoeages zetten, en zo is het ook met verwijderen. ‘Maar de gemene deler is dat de tattoo niet meer bij de levensfase past,’ zegt de Rotterdamse tattooverwijderaar Han. ‘Veel tattoos worden op jonge leeftijd gezet. Vaak halen mensen steun uit een tattoo, maar vijf jaar later zijn ze de afbeelding of spreuk ontgroeid. En soms hebben mensen simpelweg geen zin meer om elke keer weer uit te leggen wat er nou precies staat en waarom.’

Bij het weglaseren worden lichtflitsen op de tatoeage afgevuurd. De inkt valt door het licht uit elkaar en het lichaam ruimt dat op. Gebruikt de behandelaar een te sterke laser, dan kan de huid beschadigen en blijft er een litteken in de vorm van de tatoeage achter. De intensiteit mag niet te hoog zijn en daarom zijn er meerdere behandelingen nodig om een tattoo goed te verwijderen.

Han leerde het vak van zijn vrouw en tattoo-artiest Dex, dochter van de bekende Rotterdamse tatoeëerder Tattoo Bob. Haar tattooshop zit een verdieping hoger in hetzelfde pand. Samen met haar vader en een bevriende plastisch chirurg, onderzocht ze wat de veiligste manier van laseren is. Omdat zij zich volledig op het tatoeëren wilde toeleggen, droeg ze de kennis over aan haar man.

Per week helpt Han 100 tot 150 spijt­optanten. Hij maakte hierover voor SBS6 een eigen tv-programma. Ook helpt hij met zijn stichting mensen die het verwijderen van een tattoo niet zelf kunnen betalen, maar wel worden gehinderd door plaatjes op zichtbare plekken. ‘Denk aan jongens die zichzelf jarenlang verloren in drank en drugs, tatoeages in het gezicht lieten zetten, maar nu iets van het leven willen maken. Dat lukt niet met zo’n zichtbare tattoo.’

Dat een tattoo verwijderen lang duurt en duur is, beseffen mensen vaak niet, zegt Sera Koeleman (38 ), huidtherapeut en eigenaar van Undo Tattoo Removal, een keten met vestigingen in de vier grote steden en Zwolle. ‘Soms denken mensen dat je het expres langzaam doet. Daar heb ik niets aan. Het beste visitekaartje is dat we een tattoo zo mooi, zorgvuldig, maar ook snel mogelijk kunnen verwijderen.’ Koeleman haalt vooral veel zichtbare tattoos weg. Ze ziet ook mensen die als proefpersoon bij een beginnende tattoo-artiest hebben gezeten, of zelf aan de slag zijn gegaan met een naald en inkt.

Zelf liet ze er vier weglaseren. Een sterretje in haar lies, op haar veertiende gezet. Een Indonesische tekening op de voet, die ze op haar achttiende tijdens een reis door Azië liet plaatsen, ‘want die paste leuk bij de slipper’. Ze had ook een symbool op haar pols, ‘dat eigenlijk nergens op sloeg en waar ik vaak vragen over kreeg’. En ze liet het logo van haar bedrijf tatoeëren en weglaseren, om klanten te laten zien hoe dat proces verloopt.

Op de markt van weglaseren zijn veel cowboys die met een goedkope machine van webwinkel Alibaba beloven mensen snel te helpen, met brandwonden en littekens tot gevolg. ‘Laseren is een vak apart. Je moet weten met welk huidtype je te maken hebt en hoe bepaalde inkt reageert, en vlieguren maken,’ zegt Han. ‘Met slechte machines of te weinig kennis kan het goed misgaan en kunnen er blijvende littekens ontstaan.’

Sommige tatoeages die met bepaalde inkt zijn gezet, haalt hij niet weg, omdat de reactie van de inkt te heftig is. Andere klinieken doen dat wel, met ernstige gevolgen. Koeleman herkent dat. ‘Soms heb ik klanten die eerst bij een onprofessionele en goedkope kliniek zijn geweest. Dan hebben ze littekens, is de huid verdikt en zitten er zelfs nog restjes inkt in.’

Ondanks dat het laseren deskundig werk is en het geregeld fout gaat, mag iedereen met een lasermachine aan de slag. Een echte opleiding is er bovendien niet. Wel is er volgens Koeleman aandacht voor laseren in de opleiding tot huidtherapeut. ‘Ontzettend relevant, want de huidtherapeut weet daarna precies hoe een laser werkt en je de huid zo min mogelijk beschadigt.’ Wel gaat het maar kort over het specifiek weglaseren van tatoeages. Zelf is ze vanaf de eerste behandeling data gaan verzamelen. Denk aan huidtype, de ­tatoeëerder of de gebruikte kleuren. Op basis daarvan kan ze steeds beter ­inschatten hoeveel behandelingen ­iemand nodig heeft.

Elvira Waterval heeft een zoon van 2 jaar en denkt er nu al over na hoe ze moet reageren als hij later een tattoo wil. ‘Verbieden heeft geen zin, kijk maar naar mij. Hij moet er in elk geval goed over nadenken.’ Terwijl ze de mouw van haar shirt omlaag trekt, zegt ze dat hij eerst maar eens een tijdelijke tattoo moet nemen, om te kijken hoe dat staat.