De planeten van TRAPPIST-1 gedragen zich als een ‘orkest’. Het resultaat klinkt verrassend jazzy.

In februari van dit jaar maakten astronomen bekend dat rond de nabije rode dwergster TRAPPIST-1 maar liefst zeven aarde-achtige planeten draaien. Drie van deze planeten zouden ‘leefbaar’ zijn, maar het vermoeden bestond dat dit planetenstelsel wel eens instabiel zou kunnen zijn. Nieuw onderzoek geeft aan dat het wel meevalt met die instabiliteit: baanresonanties houden de planeten op hun plek.

Computersimulaties van het planetenstelsel van TRAPPIST-1 lieten zien dat de zeven planeten elkaar zodanig beïnvloeden, dat het binnen een miljoen jaar tot onderlinge botsingen zou moeten komen. Dat lijkt ver weg, maar astronomisch gezien is dat al heel binnenkort. Omdat het wel heel toevallig zou zijn als het stelsel kort voor zijn ondergang is ontdekt, hebben astronomen van de universiteit van Toronto nu onderzocht of het niet toch stabiel zou kunnen zijn.

In hun onderzoek, dat in het tijdschrift Astrophysical Journal Letters is gepubliceerd, omschrijven de astronomen het planetenstelsel als een ‘resonante keten’. Bij resonante configuraties verhouden de omlooptijden van de verschillende planeten zich als gehele getallen. Een bekend geval doet zich voor in ons eigen zonnestelsel: in de tijd dat de planeet Neptunus drie rondjes om de zon maakt, maakt Pluto er precies twee. Dat is maar goed ook, omdat het anders tot een botsing zou komen: de banen van de beide hemellichamen kruisen zich immers.

Resonanties resulteren erin dat de onderlinge posities van planeten een zich herhalend patroon vertonen. Om dat te illustreren hebben de astronomen, in samenwerking met een muzikant, een animatie gemaakt waarin de planeten van TRAPPIST-1 elke keer dat ze (vanaf de aarde gezien) voor hun ster langs trekken een pianotoon spelen. Bovendien klinkt elke keer dat een planeet zijn meest nabije buur inhaalt een drumslag.

Het resultaat klinkt verrassend muzikaal – jazzy zelfs. En dat is goed nieuws: het betekent dat de omloopbanen van de zeven planeten goed op elkaar zijn afgestemd en dat het stelsel van TRAPPIST-1 vele malen stabieler is dan het in eerste instantie leek. ‘Echte’ computersimulaties hebben die conclusie inmiddels bevestigd.

Volgens de astronomen kan het geen toeval zijn dat de planeten van TRAPPIST-1 zich als een ‘orkest’ gedragen. Dat zou het natuurlijke gevolg zijn van hun ontstaansproces. Toen de planeten zich vormden in de schijf van gas en stof rond hun ster, zijn ze naar zodanige omloopbanen gemigreerd, dat de huidige stabiele configuratie is ontstaan.
Filmpje