Waar zou je meer lawaai verwachten? In een dorpje met een paar honderd inwoners of in een wereldstad met meer dan 1 miljoen mensen? Het antwoord lijkt voor de hand liggend: in de wereldstad natuurlijk. Heel anders is dat echter in het geval van de honingbij, zo schrijven onderzoekers in het blad Behavioral Ecology and Sociobiology. Grotere bijenkoloniën blijken namelijk veel stillere honingraten te hebben dan kleine koloniën.

Onderzoekers trekken die conclusie op basis van experimenten in een bijenkorf. Ze maakten daarbij gebruik van computerchips met een versnellingsmeter die vibraties in drie dimensies vastlegde. “De chip verzamelt 800 monsters in éénachtste van een seconde en doet dat zolang als je wilt,” vertelt onderzoeker Michael Smith. De chips werden vastgemaakt aan de buitenzijde van honingraten in het laboratorium. Vervolgens zorgden de onderzoekers ervoor dat het aantal bijen dat in de honingraten actief was, varieerde. Bijvoorbeeld door de helft van een kolonie of een volledige kolonie toegang te bieden tot de honingraat. Of door metingen op verschillende momenten op de dag te doen (aangezien het aantal bijen in de raat door de dag heen fluctueert). “Het resultaat was verrassend – en eerst dacht ik dan ook dat er iets niet klopte – want wanneer er meer bijen in de raat aanwezig zijn, neemt het aantal vibraties af.”

Grote vraag is natuurlijk hoe dat komt. De onderzoekers vroegen zich af of het misschien te herleiden was naar het gewicht van de bijen. Hoe groter de kolonie, hoe groter ook de massa van de bijen en wellicht zorgde dat gewicht ervoor dat de honingraat minder vibreerde. Om dat te testen, voegden de onderzoekers tot wel 1600 dode bijen toe aan de honingraat. Maar die bijen hadden geen enkel effect op de vibraties van de honingraat. “Wat ons laat zien dat de bijen echt iets moeten doen om de vibraties te beperken,” aldus Smith. Maar wat doen ze dan? Dat is nog onduidelijk. Mogelijk heeft het te maken met de manier waarop zij de honingraat vastgrijpen.

Het onderzoek is interessant, omdat bijen in de honingraat communiceren met behulp van trillingen. Bijen voeren een soort dansje uit om de exacte locatie van bloemen te communiceren: dat dansje zorgt ervoor dat de honingraat gaat trillen en zo wordt de boodschap onder de bijen verspreid. Op vergelijkbare wijze communiceren ook bijenkoninginnen met elkaar. Maar om zo boodschappen door te kunnen geven, moet men alle ruis uitschakelen. En dat lijken de bijen dus actief te doen.