Over het algemeen wordt een gezond brein niet geassocieerd met alcohol. Maar een nieuw onderzoek – verschenen in het blad Scientific Reports – brengt daar verandering in. “Langdurige inname van grote hoeveelheden ethanol heeft nadelige effecten op het centrale zenuwstelsel,” legt onderzoeker Maiken Nedergaard uit. “Maar in dit onderzoek tonen we voor het eerst aan dat kleine hoeveelheden alochol mogelijk goed zijn voor je brein, namelijk doordat ze het brein beter in staat stellen om afval te verwijderen.”

Het onderzoek van Nedergaard richt zich op het zogenoemde lymfatisch systeem. Dit is het afvalverwerkingssysteem van het brein dat in 2012 door Nedergaard en collega’s in kaart is gebracht. Het hersenvocht speelt een cruciale rol in dit systeem: het wordt door het hersenweefsel gepompt en spoelt afval – waaronder de tau- en bèta-amyloïden-eiwitten die geassocieerd worden met Alzheimer en andere vormen van dementie – weg. Onderzoek heeft uitgewezen dat dit afvalverwerkingssysteem actiever is als we slapen, beschadigd kan raken door een beroerte en beter functioneert als je veel beweegt.

En nu hebben onderzoekers zich verdiept in de impact die alcoholconsumptie op dit systeem heeft. De resultaten zijn verrassend en voor wie zo af en toe wel eens een alcoholisch drankje lust, bemoedigend. Het onderzoek wijst namelijk uit dat een beperkte alcoholconsumptie het brein helpt om giftige afvalstoffen weg te werken.

Nedergaard en collega’s trekken die conclusie op basis van experimenten met muizen. Een aantal muizen kreeg gedurende een lange periode grote hoeveelheden alcohol toegediend. Het leidde tot hogere ontstekingswaarden in het brein, met name in cellen die een belangrijke rol spelen in het afvalverwerkingssysteem van het brein: de astrocyten. Daarnaast gingen zowel de cognitieve als motorische functies van de muizen achteruit. Heel anders was dat onder muizen die een beetje alcohol nuttigden (vergelijkbaar met ongeveer 2,5 drankje per dag). Bij hen daalden de ontstekingswaarden in het brein. Bovendien was hun glymfatisch systeem – in vergelijking met dat van muizen die geen alcohol nuttigden – veel efficiënter in het pompen van hersenvocht en verwijderen van afval. Daarnaast presteerden deze muizen tijdens cognitieve en motorische testjes net zo goed als de geheelonthoudende muizen.

“Onderzoeken hebben een lage tot matige alcoholconsumptie in verband gebracht met een kleinere kans op dementie, terwijl heel veel jaren op rij grote hoeveelheden alcohol drinken weer geassocieerd wordt met een verhoogde kans op cognitieve achteruitgang,” aldus Nedergaard. “Dit onderzoek kan dat helpen verklaren. Met name kleine hoeveelheden alcohol lijken de algehele gezondheid van het brein te verbeteren.”