Onderzoekers ontdekten de nieuwe taal op het schiereiland Malakka en hebben deze de naam ‘Jenek’ gegeven. “Jenek is niet – zoals je misschien zou verwachten – een taal die gesproken wordt door een onbekende stam in de jungle, maar in een dorpje dat eerder door antropologen is bestudeerd,” vertelt onderzoeker Niclas Burenhult. “Als taalkundigen gebruiken we een andere vragenset en ontdekten zo iets dat de antropologen hadden gemist.”

De jagers en verzamelaars die Jenek spreken hebben een totaal andere samenleving dan wij. Zo kennen ze vrijwel geen geweld tussen individuen, moedigen ze hun kinderen bewust aan om niet de competitie met elkaar aan te gaan en zijn er geen wetten of rechtbanken. Ook kennen de Jenek-sprekers geen beroepen; in plaats daarvan heeft iedereen de vaardigheden die in een samenleving bestaande uit jagers en verzamelaars nodig zijn. Die manier van leven zie je terug in de taal. Zo ‘missen’ er verschillende woorden. De taal kent bijvoorbeeld geen woorden voor beroepen of woorden die gerelateerd zijn aan de rechtbank. Ook kent de taal geen woorden die erop wijzen dat iets eigendom van iemand is (denk aan: lenen, stelen, kopen of verkopen), wel is de taal rijk aan woorden die getuigen van een uitwisseling of het delen van goederen.

De ontdekking van deze taal zou mensen aan het denken moeten zetten, vindt Burenhult. “Er zijn zoveel manieren waarop je mens kunt zijn en maar al te vaak worden onze moderne en voornamelijk stedelijke samenlevingen gebruikt als de maatstaf voor wat menselijk is. We kunnen nog zoveel leren, niet in de laatste plaats over onszelf, van grotendeels onbeschreven en bedreigde culturen en talen.”

Jenek wordt op dit moment door ongeveer 280 mensen gesproken. En daarmee is het een bedreigde taal. Reden genoeg voor de taalkundigen om deze verder te bestuderen en vast te leggen. “Documentatie van bedreigde talen van minderheden – zoals het Jenek – is belangrijk, omdat het ons meer inzicht geeft in de menselijke cognitie en cultuur,” aldus onderzoeker Joanne Yager.
Filmpje